Założyciele rodzinnych biznesów transportowych coraz częściej zastanawiają się, komu przekazać dorobek ich życia. Sprzedać czy może przekształcić w spółkę i znaleźć inwestora strategicznego? Już nie trzeba! Fundacja rodzinna, ustanowiona ustawą z 26 stycznia 2023 roku, która weszła w życie 22 maja, pozwoli rodzinie – kolektywne zachować kontrolę nad majątkiem i dalej sprawnie nim zarządzać. Co więcej, zezwala na jego rozszerzanie, inwestowanie, korzystając przy tym z preferencji podatkowych. Jak fundacje rodzinne mogą uratować polskie firmy transportowe? Jaka jest ich specyfika działania?
Fundacja rodzinna zachowa skonsolidowaną firmę w rodzinnym majątku
Na horyzoncie rysuje się czas zmiany pokoleniowej w transporcie. Niestety przyszli spadkobiercy właścicieli firm często nie chcą iść w ślady swoich rodziców i zostać w branży TSL. Przedsiębiorcy od dawna postulowali nową konstrukcję prawną. 22 maja 2023 weszła w życie ustawa z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej. Zgodnie z jej artykułem drugim:
Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów
art. 2 Ustawy o fundacjach rodzinnych.
W założeniu jej konstrukcja prawna posiada przewagę nad innymi metodami przekazywania i zarządzania rodzinnym biznesem lub majątkiem. Podmioty zarejestrowane w taki sposób mogą używać po swojej nazwie skrótu F.R.
Fundacja rodzinna pozwala finansowo zabezpieczyć członków rodziny, którzy zostaną określeni jako beneficjenci. Również tych nie związanych z prowadzeniem biznesu. Dotyczy to także samego fundatora, który może wycofać się z dalszego prowadzenia firmy, ale nadal czerpać z niej korzyści finansowe. Fundacja rodzinna pozwala również wspierać leczenie, czy kształcenie jej beneficjentów oraz organizacje pożytku publicznego. Fundator ma dużą swobodę w określeniu celu i sposobu funkcjonowania fundacji
wyjaśnia Maciej Maroszyk, dyrektor operacyjny Transcash Kancelaria Prawna.
Kim jest fundator?
Fundacja rodzinna posiada fundatora i beneficjenta(ów). Zgodnie z ustawą, fundatorem jest zawsze osoba fizyczna. Ustanawia ona fundację rodzinną w akcie założycielskim albo w testamencie. Oznacza to, że fundatorem może być przykładowo właściciel firmy przewozowej. Podczas procedury powołania, fundator wnosi majątek na pokrycie funduszu założycielskiego. Mogą to być środki pieniężne, nieruchomości lub udziały. Górna granica jest uzależniona od zapisów statutowych. Należy jednak pamiętać, że ustawodawca określił minimalną wartość wkładu na 100 000 zł. „Fundator określa w statucie szczegółowy cel fundacji rodzinnej”. Co więcej, fundator w statucie może ustanowić radę nadzorczą.
Jeżeli liczba beneficjentów przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe
wskazuje ustawa.
Założenie fundacji rodzinnej jest proste
W celu ustanowienia fundacji, fundator musi złożyć oświadczenia o ustanowieniu fundacji oraz wniosek o wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych w Sądzie Okręgowym w Piotrkowie Trybunalskim. Dopiero po dokonaniu wpisu nabiera ona osobowość prawną.
Oświadczenie takie może być zawarte przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie. Należy jednak pamiętać, iż testament zawiera rozporządzenie wyłączenie jednej osoby, stąd też fundacja utworzona w testamencie może mieć tylko jednego fundatora. Sposób funkcjonowania fundacji określa statut, stąd koniecznym jest jego sporządzenie. Fundacja dysponuje swoim majątkiem, którego wysokość to co najmniej 100 000 zł, a ta kwota ta musi zostać jej przekazana
przedstawia Maciej Maroszyk.
Założenie fundacji nie jest opodatkowane
Maciej Maroszyk wskazuje, że samo założenie fundacji, a zatem też przekazanie jej majątku nie podlega opodatkowaniu. Ponadto uwzględniane są związki rodzinne z fundatorem i w związku z tym zastosowanie znajdują ulgi rodzinne.
Kim jest beneficjent?
Beneficjentem zostaje osoba fizyczna lub organizacja pozarządowa. Beneficjentem może być także fundator. Co ciekawe, beneficjentem może też być osoba małoletnia. Fundator może przy tym pominąć jego rodziców, wyznaczając samodzielnie zarządcę dla majątku
Celem fundacji jest ochrona rodzinnego majątku
Głównym celem powstania prawa a fundacjach rodzinnych jest uchronienie polskich firm przed sprzedażą i ich podzieleniem. Te ostatnie widoczne jest w samym przekazywaniu majątku do fundacji. Beneficjenci nie stają się udziałowcami lub akcjonariuszami. Fundacja jako całość świadczy na ich korzyść.
Fundacja rodzinna pozwala też zapewnić zarządzanie majątkiem i oddzielenie biznesu od ewentualnych sporów rodzinnych. W szczególności od ewentualnego rozdrobnienia majątku na rzecz poszczególnych członków rodziny. Ulokowany tak majątek jest chroniony, gdyż utrzymywany jest w jednych rękach. Wraz z wprowadzeniem fundacji rodzinnej wprowadzono również zmiany w zakresie przepisów dotyczących zachowku. Uelastyczniono je. Co istotne, do spadku nie zalicza się mienia wniesionego do fundacji rodzinnej więcej niż przed 10 laty
stwierdza Maciej Maroszyk.
Fundacja rodzinna a działalność gospodarcza
Może ona prowadzić działalność gospodarczą, czy inwestować na rzecz swoich beneficjentów. Jednak jej zakres jest ściśle wyznaczony ustawą (artykuł 5), za którego przekroczenie grożą konsekwencje w postaci podwyższonego opodatkowania. Może ona zarządzać swoim majątkiem, zbywać mienie, lecz nie handlować nim w umyślny sposób. Dozwolony jest najem, dzierżawa lub udostępnianie. Istotnym aspektem jej działalności gospodarczej jest możliwość bycia udziałowcem różnych podmiotów, spółek, spółdzielni, funduszy inwestycyjnych oraz bezpośredni obrót papierami wartościowymi i dewizami. Zezwolono także na udzielanie pożyczek spółkom, w których fundacja jest współwłaścicielem, udziałowcem lub akcjonariuszem. Ustawodawca jednocześnie zabezpieczył możliwość udziału fundacji w zachowaniu przez rodzinę swojej działalności rolnej. Dotyczy to nieprzemysłowej produkcji, gdzie udział własnej uprawy stanowi co najmniej 50 proc. tego produktu.
Źródło: Pixabay
Organy fundacji rodzinnej
W celu sprawnego zarządzania, ustawodawca określił trzy główne organy fundacji: zarząd, składający się z jednej lub więcej osób, radę nadzorczą i zgromadzenie beneficjentów. Co więcej, sama fundacja może posiadać jednostki terenowe w różnej liczbie.
Wspomnieć należy, iż fundacja działa przez zarząd, który kontrolowany może być przez radę nadzorczą. Co się tyczy kontroli członków rodziny wskazani przez fundatora beneficjenci tworzą zgromadzenie beneficjentów, które decyduje o obsadzeniu stanowisk w ramach danego organu, czy zatwierdza sprawozdania finansowe – mając tym samym wgląd i wpływ na finanse fundacji
wyjaśnia Maciej Maroszyk.
Zgodnie z artykułem 61 ustawy:
Powołania i odwołania członka zarządu dokonuje fundator, a po śmierci fundatora – rada nadzorcza, jeżeli została ustanowiona. W przypadku śmierci fundatora i braku rady nadzorczej powołania i odwołania członka zarządu dokonuje zgromadzenie beneficjentów
wynika z treści ustawy.
Rejestr fundacji rodzinnych jest jawny
Zgodnie z ustawą o fundacjach rodzinnych, rejestrację prowadzi Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim. Odpowiada on też za rejestr wszystkich fundacji w Polsce, który jest jawny. Warto także pamiętać, że chcąc pozyskać informacje z rejestru należy udać się bezpośrednio do siedziby sądu rejestrowego. Tam, w obecności upoważnionego pracownika sądowego każdy może uzyskać pożądane informacje, poświadczone odpisy, wyciągi lub zaświadczenia.
Kancelaria Transcash pomoże w założeniu fundacji rodzinnej
Kancelaria świadczy pomoc prawną w zakresie uregulowania całości kwestii spadkowych.
Doradzamy obranie najlepszej ścieżki dla ukształtowania sytuacji majątkowej przyszłego spadkodawcy, zgodnie z jego wolą, wskazując przy tym możliwe ograniczenia. Chcąc zabezpieczyć nie tylko swój majątek, ale zagwarantować spokój w rodzinie oraz zaoszczędzić spadkobiercom ewentualnych sporów sądowych, warto omówić z prawnikiem możliwości dysponowania swoim majątkiem. Prawnik omówi wszystkie plusy i minusy poszczególnych możliwości oraz wskaże odpowiednią procedurę do ich osiągnięcia. Należy również pamiętać, że uregulowanie kwestii spadkowych nie jest czynnością jednorazową. Przyszły spadkodawca zachowuje możliwość dysponowania swoim majątkiem i każdorazowej zmiany postanowień dotyczących jego losu po jego śmieci
wskazuje Maciej Maroszyk.
