Import Control System 2 to nowy system kontroli celnej obowiązujący na terenie Unii Europejskiej. Docelowo obejmie wszystkie gałęzie transportu. Od lotniczego, przez morski, po drogowy i kolejowy. W czerwcu 2024 r. rozpocznie się kolejny etap jego implementacji, obejmujący transport morski oraz żeglugę śródlądową. Przewoźnicy, którzy nie wdrożą ICS2, muszą liczyć się z zatrzymaniem przesyłek na unijnej granicy.
Czym jest ICS2?
ICS2 jest systemem informatycznym umożliwiającym pozyskanie danych na temat towarów, które mają dotrzeć na teren Unii Europejskiej wszystkimi kanałami tranzytowymi. Jego celem jest gromadzenie informacji o przesyłkach wwożonych na teren UE, zanim dotrą do jej granic. Na tej podstawie służby celne będą w stanie oszacować związane z nimi ryzyko.
IC2 – dla kogo?
ICS2 dotyczy wszystkich podmiotów zaangażowanych w transport towarów do UE, od przewoźników, przez spedytorów, po detalistów internetowych. Towary uznane za ryzykowne będą wstrzymywane na granicy lub poddawane dodatkowej kontroli przez unijne służby celne. Ponieważ system obejmie wszystkie towary pochodzące spoza Unii Europejskiej, obejmie również ładunki pochodzące ze Szwajcarii, Norwegii i Irlandii Północnej.
Wdrożenie systemu ICS2 to krok w stronę integracji danych w zakresie importu towarów do UE. System ma przyczynić się do powstania European Customs Database. Jego implementacja pozwoli jasno sprecyzować rolę i odpowiedzialność przewoźnika, jako wprowadzającego towar z kraju trzeciego na teren UE. Upowszechnienie ICS2 to również przygotowanie do pierwszej fazy wprowadzenia nowego unijnego kodeksu celnego, który obejmie sektor e-commerce w 2028 r.
Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath.
Nowy, bardziej kompleksowy system kontroli
ICS2 zastąpi dotychczasowy system ICS. Nowa wersja różni się od pierwotnej przede wszystkim zakresem koniecznych do przedstawienia danych. Organy celne muszą otrzymać wszystkie informacje na temat towaru jeszcze przed załadunkiem i odprawą.
Dla każdego towaru objętego systemem ICS2 należy złożyć przywozową deklarację skróconą (ENS, po polsku – PDS). Jej zawartość będzie się różnić w zależności od typu przewoźnika, jednak każda z deklaracji musi obejmować:
- szczegółowy opis ładunku,
- dane podmiotów zaangażowanych w proces transportu (sprzedający, kupujący, przewoźnik, organizator transportu, spedytor),
- numer EORI nadawany przez unijne służby celne,
- kod celny HS, czyli sześciocyfrowy numer identyfikacyjny, który pozwala zaliczyć towar do konkretnej kategorii.
Złożenie niepełnej lub błędnej deklaracji wiąże się z poważnymi konsekwencjami. Służby celne mogą odrzucić źle wypełnioną deklarację lub zdecydować o nałożeniu kary już na etapie jej rozpatrywania.
Z prawnego punktu widzenia, obowiązek złożenia deklaracji PDS spoczywa na przewoźniku lub operatorze pocztowym. Złożyć ją może również importer, odbiorca towaru bądź inna osoba, w imieniu której działa przewoźnik.
Kto musi stosować ICS2?
Nowy unijny system kontroli docelowo obejmie wszystkie formy transportu towarów na teren wspólnoty. W związku z tym do stosowania go zobowiązani są przedsiębiorcy z branży TSL, w tym przewoźnicy, spedytorzy i podmioty zajmujące się logistyczną obsługą przesyłek. Korzystanie z systemu jest obligatoryjne również dla operatorów pocztowych i kurierów. Zdaniem Joanny Porath, upowszechnienie ICS2 będzie wymagać od podmiotów nim objętych poszerzenia wiedzy na temat kluczowych procedur.
Największym wyzwaniem dla przewoźników – nie tylko drogowych, ale też morskich, czy lotniczych – jest brak wiedzy i kompetencji w wymaganym przez ICS2 zakresie. Przewoźnik musi zadeklarować dane, takie jak EORI EU importera, czy kody HS towarów. Jeżeli nie otrzyma ich od importera bądź eksportera to może stanowić przeszkodę w odprawie celnej.
Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath
Implementacja ICS2 oznacza, że muszą zapoznać się z nim także producenci oraz eksporterzy towarów do UE i importujący je spoza granic wspólnoty. Dotyczy to także przedsiębiorców korzystających z ich usług. Jednak w ich wypadku obowiązki celne można scedować na podmioty bezpośrednio realizujące transport.
Brak przygotowania pod kątem operacyjnym lub technicznym firm transportowych do nowej, rozszerzonej fazy systemu ICS2 może spowodować zatrzymanie towarów na granicy Unii Europejskiej. Może też dojść do zablokowania przyjęcia zgłoszenia towaru do procedury celnej i zakazu wprowadzenia go na obszar celny UE przez funkcjonariuszy organów celno–skarbowych, których będą obowiązywać podwyższone standardy z zakresu ryzyka celnego.
Joanna Porath, właścicielka agencji celnej AC Porath
Harmonogram wdrażania Import Control System 2
Implementacja systemu ICS rozpoczęła się w 2021 r. Kontrole celne na nowych zasadach do tej pory objęły operatorów pocztowych oraz transport lotniczy. Obecnie trwa wdrażanie ICS2 w przewozach morskich i śródlądowych. Objęcie ICS2 kolejnych gałęzi transportu poprzedza okres przejściowy, który daje przewoźnikom i spedytorom czas na przygotowanie się do nowych zasad kontroli.
15.03.2021 – rozpoczęcie funkcjonowania systemu ICS2. W Polsce wdrożenie nastąpiło 21.10.2021 i objęło działalność Poczty Polskiej oraz lotniczy transport przesyłek pocztowych i ekspresowych.
01.03.2023 – wdrożenie ICS2 w transporcie lotniczym, u przewoźników i spedytorów, związane z koniecznością przedstawienia kompletu danych na temat przesyłki, jeszcze przed wprowadzeniem towaru na teren Unii Europejskiej.
03.06.2024 – rozpoczęcie okresu przejściowego dla transportu morskiego i żeglugi śródlądowej.
04.12.2024 – rozpoczęcie wdrożenia systemu ICS2 dla armatorów i przewoźników morskich i żeglugi śródlądowej. Równocześnie rozpocznie się okres przejściowy dla spedytorów oraz wystawców konosamentów spedytorskich (HBL).
01.04.2025 – początek implementacji dla spedytorów oraz wystawców konosamentów spedytorskich (HBL) oraz rozpoczęcie okresu przejściowego dla transportu drogowego oraz kolejowego.
01.09.2025 – rozpoczęcie wdrożenia systemu ICS2 w transporcie drogowym i kolejowym.
Do chwili przejścia na ICS2, przedsiębiorców transportujących towary spoza UE na rynek polski obowiązuje krajowy system AIS/ICS (AIS – Automatyczny System Importu).
Zgodnie z informacjami zawartymi na platformie elektronicznych usług skarbowo-celnych, systemy AIS/ICS i ICS2 będą działały równolegle do czasu aż wszystkie zobowiązane podmioty rozpoczną składanie danych do nowego systemu. Po tym czasie system AIS/ICS będzie w pełni zastąpiony przez ICS2.