W 2023 roku na świecie brakowało 2,8 mln kierowców zawodowych. Według szacunków IRU, w badanych państwach w Europie brakuje już ich około 233 tys. Nie lepiej jest także w USA i Chinach. Co więcej, zwiększa się średnia wieku kierowcy zawodowego oraz pracuje zbyt mało kobiet. Co zrobić, aby przyciągnąć młodych ludzi, a w szczególności kobiety do zawodu? Jakie mechanizmy wdrożyły państwa, które przyciągają najwięcej nowych osób? Swoimi doświadczeniami podzielili się specjaliści podczas webinaru „What’s working? Attracting more women and young people to trucking”, zorganizowanego przez Międzynarodową Unię Transportu (International Road Transport Union – IRU).
Na świece brakuje 2,8 mln kierowców zawodowych
Nie tylko Polska, która jest transportową potęgą w Unii Europejskiej, cierpi na braki kadrowe wśród kierowców zawodowych. W różnym stopniu boryka się z nim większość krajów naszego globu. Według IRU, w 2023 roku w Europie aż 7% etatów było nieobsadzone, co stanowiło ok. 233 tys. wakatów. Z kolei w USA, niedobór kierowców ciężarówek oszacowano na ok. 64 tys. Z problemem borykają się także Turcja (84 tys. wakatów) i Chiny, które nie mogą obsadzić 12% etatów, czyli aż 2,2 mln osób. W większości przebadanych przez IRU państw, porównując ze sobą IV kwartał 2021 roku z I kwartałem 2023, nastąpiło pogłębienie się luki kadrowej.
Infografika IRU: Liczba nieobsadzonych stanowisk kierowców ciężarówek w 2023 r.
Źródło: IRU, Driver Shortage Report 2023 Freight – Global Executive Summary, na podstawie badań z 2023 roku i danych narodowych zrzeszeń transportowych oraz szacunków American Trucking Association (ATA).
W 2023 roku, w skali całego świata, nieobsadzone było 2,8 mln etatów. W większości badanych regionów odnotowano powiększenie się luki kadrowej. Na tym tle jedynie Europa i USA poprawiły swoją sytuację, ale wynikało to raczej ze zmniejszającego się tam popytu na transport, aniżeli ze zwiększenia liczby zatrudnianych osób. Wysoka inflacja oraz ceny doprowadziły do spadku popytu na dobra konsumpcyjne. W konsekwencji pogorszyło to kondycję branży transportowej. Od końca 2022 roku europejski indeks cen frachtu drogowego zaczął spadać. Obniżył się aż o 7,6% rok do roku w 2023. Co więcej, ponad 50% badanych firm miało trudności na rynku
wylicza Natalia Corchado, Strategic Planning and Business Specialist IRU.
Najstarsi kierowcy jeżdżą w Europie
Innym problemem pozostaje zwiększająca się średnia wieku osób wykonujących zawód kierowcy zawodowego. Odsetek najstarszych kierowców powyżej 55 roku życia, największy jest w Europie (33%). Dużo lepiej pod tym względem wypadają Chiny, z zaledwie 14% udziałem osób w powyższej grupie wiekowej i USA, mające ich 29%. Niestety Europa ma także jeden z najniższych (5%) wskaźników udziału najmłodszych pracowników, do 25 roku życia, spośród badanych krajów. IRU przygotowała prognozę sytuacji na rynki pracy na najbliższe 5 lat. Istnieje ryzyko, że do 2028 roku na całym świecie ponad 6,5 miliona etatów kierowców ciężarówek nie zostanie obsadzona.
Wiek kierowców zawodowych w poszczególnych krajach w 2023 r.
Źródło: IRU, Driver Shortage Report 2023 Freight – Global Executive Summary, badanie IRU i krajowych stowarzyszeń transportu drogowego, US Bureau of Labor Statistics
W USA pracuje więcej kobiet niż w Europie
W obiegowej opinii, zawód kierowcy uważany jest za męską profesję. Jednak jest to bardziej stereotyp, który wynika z faktu, że złej jakości infrastruktura odstrasza większą liczbę pań od podjęcia tej profesji. Okazuje się, że Stany Zjednoczone mogą pochwalić się jednym z najwyższych, bo 8% wskaźnikiem udziału kobiet wśród kierowców, który jest wyższy od globalnej średniej szacowanej na 6%. Niestety Polska jest daleko za liderami, z zaledwie 3% udziałem pań. Wyprzedza nas również Europa (4%). Zachodzi zatem pytanie, co zniechęca kobiety do tego zawodu?
Przede wszystkim warunki pracy na drogach są złe. Kiepski dostęp do toalet lub brudne prysznice. Istnieją podwójne standardy na stajach. Truckerzy musza płacić za złej jakości sanitariaty. Do tego dochodzi fakt, że kobiety boją się spać w kabinach. Niestety, ale parkingi w Europie nie są bezpieczne. Co więcej, instytucje publiczne i służby nie interesują się bezpieczeństwem. Na tym tle jedynie Austria jest wyjątkiem, tam jest porządek. Na przeciwległym biegunie leży Francja oraz Belgia, gdzie jest niebezpiecznie. Nawet na złożenie zeznania trzeba jechać ok. 30 km. Kierowcy nie mają na to czasu i nie mogą sobie na to pozwolić
wskazuje Iwona Blecharczyk, kierowca zawodowy ciężarówek, przedsiębiorca i rzeczniczka branży.
Europa daleko za USA w jakości parkingów
Okazuje się, że stan infrastruktury parkingowej za oceanem jest dużo lepszy niż w Unii Europejskiej.
Nie mamy złych pryszniców, toalet, czy łazienek. Z perspektywy kierowcy wszystko jest ok. Sanitariaty są czyściutkie, wyposażone w odpowiedni sprzęt. Kiedyś nie chciałam wziąć danego zlecenia, ze względu na stan infrastruktury. W latach 70-tych było w USA źle, ale dzisiaj infrastruktura jest na wysokim poziomie
wyjaśnia Rhonda Hartman, Old Dominion Freight Lines, America’s Road Team Captain (ATA)
Stany Zjednoczone zachęciły młode pokolenie do pracy w charakterze kierowcy
W USA odsetek młodych kierowców stanowi 8%. Eksperci wskazują, że jakieś 8-10 lat temu luka pokoleniowa się powiększała i była problemem. Obecnie stosowane programy pomogły ją złagodzić. Porównując ze sobą Amerykę i Europę, pojawiają się dwie główne różnice. Koszty zdobycia licencji w UE są dużo większe niż w USA, co jest barierą. Z kolei, ubezpieczenie nie jest problemem w Europie, a za oceanem koszty jego są wysokie. Co więcej, firmy ubezpieczeniowe nie chcą wystawiać polis na młodszych kierowców.
Przede wszystkim w USA koszty zdobycia uprawnień dla kierowców nie są problemem. Kilka tygodni pracy i wynagrodzenie zwróci je. Co więcej, aktualnie firmy finansują programy szkoleniowe dla młodych adeptów. Szkolenia prowadzone są już od liceów, od 18 roku życia. Rekomenduję przewoźnikom sześciotygodniowe programy. W Stanach Zjednoczonych płaci się za uprawnienia między 4-6 tys. dolarów. Jeśli kursant pozostanie u przewoźnika co najmniej 3 miesiące, to otrzyma on częściowy zwrot. Z kolei, po połowie roku całość. Przedsiębiorstwa inwestują w kierowców. Rotacja nie jest wielkim problemem. Polityka otwartych drzwi eliminuje to
wskazuje Rhonda Hartman.
Kluczem są porozumienia z lokalnymi szkołami. Oczywiście jakaś klauzula lojalnościowa jest niezbędna. Koszty wejścia do zawodu kierowcy są inne w Unii Europejskiej niż w USA. Porównując ze sobą te systemy, to lepsze programy na pozyskanie kobiet i młodych kierowców do zawodu wypracowano w Północnej Ameryce
podsumowuje Marco Henry, SVP Global Ground + Rail Procurement, CEVA Logistics, France.
Poczucie przynależności do firmy narzędziem pozyskiwania i utrzymywania kierowcy
Częstym zjawiskiem w przedsiębiorstwach jest brak poczucia podmiotowości w firmach. Kierowcy skarżą się, że nie otrzymują informacji zwrotnej od przełożonych na zgłaszane przez nich problemy.
Źródło: Ceva Logistics
Pracujemy nad pozyskiwaniem kierowców, także i kobiet. Posiadamy programy, trwające od 6 do 9 miesięcy. Generalnie pierwsze 3 lata są kluczowe dla pozostania w zawodzie. Ważne jest poczucie, czy kierowcy są częścią firmy. Niestety u wielu przewoźników personel kierowniczy często wyklucza ich z systemu wewnętrznych konsultacji. Wypracowaliśmy w naszej firmie schemat współpracy z kierowcami. Raz w tygodniu organizujemy z nimi spotkania. Pilnujemy, aby feedback był właściwy. Wysyłamy na telefony informacje z firmy, a także menedżerowie czatują anonimowo, rozmawiając o bieżących problemach. Każdego tygodnia następuje zmiana głównego tematu rozmów. Pilnujemy, aby komunikacja była dwustronna! Zebrane informacje nanosimy na dashbord, który wskazuje nam poziom satysfakcji, otrzymywanego feedbacku, główne skargi, itp
wylicza Marco Henry, SVP Global Ground + Rail Procurement, CEVA Logistics, France.
Respect My Way
Zgodnie ze swą misją Polski Instytut Transportu Drogowego wspiera i promuje zawód kierowcy zawodowego. Dlatego też rozpoczęliśmy kampanię Respect My Way, w której poprzez historie truckerów ukazaliśmy, że mimo iż ten zawód nie należy do najłatwiejszych, to można z niego czerpać szereg korzyści.
Raport IRU, Driver Shortage Report 2023 Freight – Global Executive Summary [POBIERZ]
PITD o brakach kierowców zawodowych
Szerzej o problemach deficytu kierowców zawodowych pisaliśmy w artykułach:
