Wzrost kosztów, presja konkurencyjna, zmniejszający się wolumen ładunków i zatory płatnicze – te czynniki wywołują silne napięcia w finansach przewoźników. Restrukturyzacja budzi wiele emocji. Jednakże, w obliczu tych problemów wielu rozważa ją wielu właścicieli firm transportowych. Zresztą, nie tylko transportowcy szukają sposobów na uniknięcie bankructwa. Decyzja o wejściu w ten proces nie jest łatwa. To proces, który wymaga solidnych podstaw merytorycznych i dogłębnej analizy. Zwłaszcza, że jak zgodnie podkreślają eksperci biorący udział w debacie PITD: restrukturyzacja to nie jest lek na wszystkie bolączki przedsiębiorstwa.
Samotny przedsiębiorca: Przewoźnik
“Jeśli trud nie zamienia się w korzyść, traci sens”, głosi jedno hausańskie przysłowie.
W takiej sytuacji mentalnej znalazło się wielu polskich przewoźników. Działalność coraz trudniejsza, a korzyści coraz mniej. Coraz więcej osób w branży poddaje w wątpliwość dalsze funkcjonowanie na rynku. Wielu po prostu upada. Ostatnie lata nie były łaskawe dla przedsiębiorców. Potwierdza to jeden z doświadczonych transportowców w trakcie debaty. Mówi, że przyczyną zrezygnowania jest właśnie brak efektów tej pracy, a wręcz problemy finansowe.
Frustracja. Obserwuję ją wśród znajomych i klientów. W powietrzu czuć duże zniechęcenie i brak motywacji do pracy. Odbija się to przede wszystkim w zachowaniu przedsiębiorców. Ta wszechobecna samotność, przy podejmowaniu decyzji, przy funkcjonowaniu przedsiębiorstwa transportowego, odbija się też na życiu prywatnym i rodzinnym. To nie jest rzeczą dobrą i pożądaną. W biznesie człowiek powinien być świeży, silny, ale przede wszystkim stabilny. A tej stabilności niestety w transporcie nie ma. Oczywiście ja nie globalizuję. Nie wszyscy działający w transporcie drogowym zachowują się podobnie. Nie wszyscy mają taką sytuację czy podobne przemyślenia. Natomiast większość tych, których znam ja, niestety tak ma
opowiada Artur Wieczorek, przedsiębiorca z ponad 30-letnim doświadczeniem w branży.
Słaba kondycja branży, czyli problemy na każdym kroku
Wszyscy eksperci w trakcie debaty zgodzili się, że branża transportowa znajduje się obecnie w bardzo trudnej sytuacji. Wielu przedsiębiorców pogrąża się we własnych myślach. Zastanawia się, co będzie dalej. W dodatku, problemy finansowe oraz piętrzące się wyzwania często utrudniają im racjonalne spojrzenie na prowadzoną działalność. Dynamiczna specyfika branży nie ułatwia im tego zadania. Przyczyn tego stanu jest wiele.
Przeczytaj też: Stan branży transportu drogowego w I. połowie 2024
Choć w kontekście przewoźników kluczowe wydają się być poniższe trzy czynniki.
- Brak płynności finansowej – Jak zauważył Artur Wieczorek, wiele firm zmaga się z opóźnieniami w płatnościach. W niektórych przypadkach sięgają nawet 60 dni, co wynika głównie z działań pośredników oraz firm produkcyjnych, które wiedzą, że mogą sobie na to pozwolić. Zatory płatnicze destabilizują finanse firm i prowadzą do dalszych problemów. Problemy te zabijają możliwości inwestycyjne, niezbędne w kontekście wchodzących przepisów. Przedłużające się zatory płatnicze mogą prowadzić nawet do upadłości.
- Rosnące koszty – W tej chwili największym problemem dla naszych rodzimych firm jest znaczące podniesienie kosztów pracy. Przykładem jest PDP Logistics, która nie ma problemów finansowych, ale również mierzy się z rosnącymi kosztami prowadzenia działalności w kontekście pracowników.
Składka zdrowotna odliczana od dochodu podniosła koszty w niektórych przypadkach powyżej poziomu firm niemieckich. Ciężko jest tam konkurować z konkurencją, nawet tak wydawałoby się już rozwiniętej gospodarki jak niemiecka. Zawsze byliśmy tam mile widziani jako przewoźnicy. Nie do końca tacy tani, ale rzetelni, mający dobry tabor oraz świetnych, wykwalifikowanych pracowników. I tym zdobywaliśmy rynek europejski, który w tym momencie niestety poprzez implementację różnych przepisów powoduje to, że nasza rentowność spada, a sytuacja patologiczna w branży transportowej się pogłębia
tłumaczy Marcin Daniel Potapczuk, dyrektor w PDP Logistics.
- Niestabilność rynku – Kolejnym istotnym problemem dotykającym wszystkich przewoźników w Polsce jest nie tylko wspomniana już kwestia ZUS-u. Jest nim chociażby spadek wolumenu ładunków, wynikający z zamknięcia takich rynków zbytu jak Kazachstan, Białoruś, Rosja czy Ukraina. To też wzrost kosztów paliwa i opłat drogowych, ale również nowe wyzwania techniczne. Przykładem jest obowiązek wymiany tachografów na urządzenia nowej generacji, mimo że wiele firm zakupiło niedawno pojazdy z homologacją i nowoczesnymi tachografami podłączonymi do GPS-a.
Czym jest restrukturyzacja?
Restrukturyzacja to proces, który ma na celu poprawę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Jego głównym celem jest jednak spłata zadłużenia wobec wierzycieli. Restrukturyzacja może mieć wymiar formalny, związany z zawarciem umowy z doradcą restrukturyzacyjnym. Może być też potoczna, oparta na negocjacjach z wierzycielami i optymalizacji kosztów. Obie formy powinny współgrać ze sobą.
Jeżeli chodzi o postępowania restrukturyzacyjne, to musimy odróżnić dwie rzeczy. Czyli to formalne postępowanie restrukturyzacyjne, które toczy się poprzez zawarcie umowy z doradcą restrukturyzacyjnym. I taką restrukturyzację rozumianą potocznie, czyli restrukturyzację zobowiązań poprzez dogadywanie się z wierzycielami I działania ekonomiczne prowadzące do obniżania kosztów. I te elementy tak naprawdę powinny być ze sobą połączone. Formalna restrukturyzacja sądowa daje nam tymczasową ochronę przed egzekucją, przed wypowiedzeniami umów. To kilka miesięcy spokoju, w trakcie którego jesteśmy w stanie poprawić swój model biznesowy. Możemy wtedy wprowadzić pewne zmiany i zaproponować rozwiązanie. Bo musimy pamiętać, że ostatecznym celem restrukturyzacji jest porozumienie się z wierzycielami. Czyli zaproponowanie im warunków spłaty zadłużenia.
zaznacza Hubert Zieliński, doradca restrukturyzacyjny z Filipiak Babicz Expert House.
Rośnie zainteresowanie restrukturyzacją
Przedstawiciel kancelarii Filipiak Babicz Expert House podkreślił też wzrost zapytań odnośnie restrukturyzacji. Choć przedsiębiorcy wciąż traktują ją jako „ostatnią deskę ratunku”. Obecnie większość pytań dotyczy indywidualnych problemów, takich jak pomoc w negocjacjach z ZUS-em czy rozłożenie zaległości na raty. Są to bardziej punktowe działania niż kompleksowe restrukturyzacje. Z roku na rok liczba takich zapytań rośnie, co wynika ze zmian w przepisach, które uczyniły restrukturyzację bardziej dostępną. Dziś koszt takiego postępowania wynosi od 10 do 20 tysięcy złotych, co sprawia, że więcej firm decyduje się na ten krok.
Hubert Zieliński powiedział też, że w skali kraju wzrost postępowań restrukturyzacyjnych jest imponujący: w 2015 roku było ich ok. 200, a obecnie liczba ta wynosi już ok. 4 tysięcy rocznie.
Rodzaje restrukturyzacji
Restrukturyzacja może przybierać różne formy, w zależności od skali problemów finansowych przedsiębiorstwa:
- Restrukturyzacja pozasądowa (wersja light) – Jest to najbardziej podstawowa forma restrukturyzacji. Polega ona na negocjacjach z wierzycielami i próbach wypracowania porozumienia, które umożliwi spłatę zobowiązań w wydłużonym (zwykle kilkumiesięcznym) terminie.
- Postępowanie o zatwierdzenie układu – To najpopularniejszy rodzaj formalnej restrukturyzacji w Polsce – ponad 90% przypadków. Procedura ta jest najtańsza, najszybsza (trwa około 4-5 miesięcy) i najmniej ingeruje w działalność firmy, która wciąż prowadzona jest przez przedsiębiorcę pod nadzorem wybranego przez niego nadzorcy. Zdaniem członka Filipiak Babicz Expert House: „najmniej ingeruje w bieżącą działalność firmy”. Przedsiębiorca nadal prowadzi firmę, ale pod nadzorem doradcy restrukturyzacyjnego, który pomaga w negocjacjach z wierzycielami.
- Sądowa restrukturyzacja – Przeznaczona dla przedsiębiorstw z poważniejszymi problemami, wykraczającymi poza bieżącą płynność i zadłużenie. Proces ten jest skomplikowany, czasochłonny (może trwać nawet kilka lat) i wiąże się z silną ingerencją w funkcjonowanie firmy. W trakcie postępowania wyznaczany jest sędzia komisarz, a firma może korzystać z różnych narzędzi prawnych, takich jak wypowiadanie umów z pominięciem zasad ochrony pracowników lub odstępowanie od niekorzystnych kontraktów, bez względu na umowy. Często wymaga drastycznych działań naprawczych, jak np. likwidacja części działalności przedsiębiorstwa.
Zalety restrukturyzacji
Główna zaleta restrukturyzacji to czasowa ochrona przedsiębiorstwa przed egzekucjami i wypowiedzeniami umów. W przypadku problemów z leasingiem, restrukturyzacja daje nam czas na negocjacje, ponieważ wierzyciele nie mogą zabrać pojazdów. Restrukturyzacja pozwala firmie na zyskanie kilku miesięcy „spokoju”, w trakcie których może poprawić model biznesowy i wynegocjować warunki spłaty długów.
Pułapki związane z restrukturyzacją
Paweł Łazarewicz, radca prawny w TC Kancelarii Prawnej, zwraca uwagę na negatywne skutki restrukturyzacji. Gdy firma wchodzi w restrukturyzację, traci zaufanie kontrahentów, co utrudnia podpisywanie nowych umów. Nawet stali partnerzy handlowi mogą mieć obawy, czy firma będzie w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań. W rezultacie przedsiębiorstwo może stracić zarówno nowych, jak i dotychczasowych kontrahentów, ponieważ nie ma pewności, że kontrakty będą realizowane w ustalonych terminach.
Kolejną konsekwencją jest odpływ pracowników, którzy w obliczu trudnej sytuacji finansowej firmy zaczynają szukać nowych miejsc pracy. Zmiana opiekuna klienta w firmie również budzi podejrzenia kontrahentów, co może pogłębiać problemy przedsiębiorstwa.
Restrukturyzacja daje firmom tymczasową ulgę. Postępowania egzekucyjne są wstrzymywane, a kluczowe umowy nie mogą zostać wypowiedziane, co pozwala na chwilową poprawę sytuacji. Jednak te środki są zazwyczaj krótkoterminowe, a firmy często nie dostają kompleksowego planu naprawy. W praktyce, po kilku miesiącach, wiele firm nie jest w stanie wywiązać się z ustalonych porozumień i konieczne jest ponowne dochodzenie roszczeń
Paweł Łazarewicz, radca prawny w TC Kancelaria Prawna.
Nierzetelne firmy i restrukturyzacyjni oszuści
Przedstawiciel TC Kancelarii zauważa również, że są i pojawiają się na rynku firmy restrukturyzacyjne, które oferują jedynie doraźne rozwiązania. Nie prowadzą do realnej naprawy finansowej przedsiębiorstwa.
Zdarza się także, że restrukturyzacje kończą się propozycjami umorzenia części wierzytelności, co oznacza, że wierzyciele otrzymują tylko 30-40% swoich roszczeń. Ponadto, na rynku pojawiło się wiele firm oferujących niskie wynagrodzenia, jednak ich efektywność jest często niewystarczająca, by rozwiązać problemy finansowe przedsiębiorstwa.
Alternatywy dla restrukturyzacji
Nie każda firma musi wchodzić w formalne postępowanie restrukturyzacyjne. Artur Wieczorek wskazuje, że czasami wystarczy głęboka analiza własnych kosztów i bardziej odpowiedzialne zarządzanie.
Zamiast iść w restrukturyzację, warto najpierw przyjrzeć się swoim kosztom, zwłaszcza tym zależnym od czasu i odległości
radzi Wieczorek.
Z kolei Paweł Łazarewicz proponuje alternatywne rozwiązania, takie jak faktoring czy kredyty konsolidacyjne.
Kredyt konsolidacyjny do zarządzania długiem
Jednym z narzędzi, które mogą pomóc firmie utrzymać płynność finansową, jest kredyt konsolidacyjny. To rozwiązanie pozwala połączyć kilka różnych zobowiązań finansowych, takich jak kredyty, pożyczki, leasingi czy inne długi, w jedno większe zobowiązanie, ale z mniejszą miesięczną ratą.
Kredyt konsolidacyjny umożliwia firmie spłatę swoich zobowiązań na bardziej korzystnych warunkach
wyjaśnia Paweł Łazarewicz.
Konsolidacja długów to sposób na redukcję presji płatności, zwłaszcza gdy firma ma wiele różnych zobowiązań z różnymi terminami spłaty i wysokością rat. Dzięki temu przedsiębiorca zyskuje większą kontrolę nad swoimi finansami i może uniknąć sytuacji, w której dochodzi do zaległości w spłatach.
Korzyścią z kredytu konsolidacyjnego jest również możliwość wydłużenia okresu spłaty, co pozwala obniżyć wysokość miesięcznej raty, co z kolei poprawia bieżącą płynność finansową.
Niektóre firmy wpadają w pułapkę spirali zadłużenia, biorąc kolejne kredyty. Konsolidacja pozwala to opanować i wyjść na prostą
mówi przedstawiciel TC Kancelarii Prawnej.
To jednak rozwiązanie, które należy stosować rozważnie. Konsolidacja długów nie rozwiąże problemów fundamentalnych, takich jak nierentowność firmy, ale może dać czas na wdrożenie działań naprawczych.
Faktoring do poprawy płynności finansowej
Faktoring to popularne narzędzie, które pozwala firmom uniknąć problemów z płynnością finansową spowodowanych długimi terminami płatności.
Nie musimy czekać 60 dni na zapłatę za fakturę – możemy skorzystać z usług faktoringowych, które pozwalają na natychmiastową wypłatę środków
tłumaczy Łazarewicz.
To rozwiązanie pozwala firmom na zachowanie płynności finansowej i uniknięcie zatorów płatniczych.
Edukacja i planowanie kluczem do sukcesu
Debatujący podkreślają, że kluczowym elementem sukcesu jest odpowiednie planowanie i edukacja, co do dostępnych możliwości.
Lepiej zapobiegać niż leczyć. Firma, która regularnie monitoruje swoje koszty i przewiduje zmiany na rynku, ma większe szanse na przetrwanie trudnych czasów bez konieczności restrukturyzacji
zauważa dyrektor Potapczuk.
Restrukturyzacja w transporcie: szansa na przetrwanie czy ostatnia deska ratunku?
Przedsiębiorcy powinni dokładnie przeanalizować swoją sytuację finansową, rozważyć alternatywne opcje i działać rozważnie. Jak zauważył Artur Wieczorek, najważniejsze jest prowadzenie biznesu w sposób zrównoważony, bez uciekania się do drastycznych środków, jeśli nie ma takiej potrzeby.
Istnieje wiele metod, a na rynku dostępnych jest wiele instrumentów prawno-finansowych, które mogą ulżyć w trudnej sytuacji.
Restrukturyzacja to narzędzie, które może pomóc firmom w tarapatach, ale nie jest dla każdego. Nie jest też magicznym lekarstwem, które rozwiązuje problemy i naprawia sytuację. To pomoc, która w ciężkiej sytuacji daje szansę na zmiany bez natychmiastowych konsekwencji, ale bez strategii jest tylko odwleczeniem w czasie nieuniknionego.
Więcej o restrukturyzacji dowiesz się na tej stronie.
