Według styczniowych badań GUS, wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury dla działu gospodarki: transport i gospodarka magazynowa, wyniósł -6,5%. Nastroje przedsiębiorców uległy pogorszeniu w stosunku do grudnia ubiegłego roku, gdzie współczynnik wynosił -8,3%.[1] Poprawę koniunktury odczuło 11% badanych firm, a jej pogorszenie aż 17,5%. Co więcej, respondenci GUS sygnalizują zwiększony w stosunku do grudnia wzrost opóźnień płatności za wykonane usługi. Inflacja w styczniu osiągnęła poziom 17,2% r/r.[2] Popyt na transport na najważniejszym kierunku do Niemiec, po krótkim odbiciu z sierpniowego dołka, powrócił w listopadzie i grudniu do niskiego poziomu 62-64 punktów. Dane nie napawają optymizmem. Jaki będzie 2023 rok dla transportu? Czy branża może liczyć na optymistyczne wieści?
Unijne embargo na Rosyjską ropę może zachwiać stabilnością cen paliw
Według aktualnych danych portalu e-petrol.pl średnie ceny paliw w polskich rafineriach w dniu 15 lutego 2023 roku wyniosły: 5409,60 zł dla Pb 95 i 5884,80 zł dla ON.[5] Od końca sierpnia obserwowalny jest regularny ich spadek i ceny się ustabilizowały, wracając do poziomu ze stycznia 2023 roku. Analitycy CargoON przewidują, że: jeśli sytuacja na rynku surowców energetycznych ustabilizuje się – i przewoźników nie dotkną skokowe zmiany cen – zależność między cenami frachtu a kosztami diesla nie będzie już tak znacząca. Wiele zależy jednak od konsekwencji wprowadzonego w lutym br. unijnego embarga na import surowców energetycznych z Rosji.[6] Warto nadmienić, że Komisja Europejska wprowadziła w życie od 5 lutego zakaz importu rosyjskich surowców energetycznych, w szczególności ropy naftowej i paliw gotowych. Na razie ceny oleju napędowego w Polsce od dnia embarga lekko wzrosły, ale w notowaniach e-petrol.pl zaczęły stabilizować się po 12 lutego.
Wysoka inflacja spowoduje wzrost kosztów pracy
Wskaźnik inflacji nadal pozostaje istotnym problemem. Według wstępnych danych GUS w styczniu 2023 r. wskaźnik inflacji wzrósł o 17,2% rok do roku. Była ona też większa od grudniowej o 2,4%.[2] Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych dla samego transportu w styczniu 2023 były na poziomie 116 przy bazowym poziomie 100. Wysoka inflacja będzie skutkowała przede wszystkim koniecznością wliczenia rosnących kosztów w ceny frachtów, a także odbije się na wzrastających kosztach zatrudnienia.
Należy nadmienić, że w bieżącym roku dwukrotnie wzrośnie pensja minimalna. Z pierwszą podwyżką mieliśmy już do czynienia od 1 stycznia. Najniższa krajowa wzrosła z poziomu 3 010 zł do 3 490 zł. Minimalną stawkę godzinową ustalono na 22,80 zł. Następna podwyżka nastąpi od 1 lipca do poziomu 3 600 zł. To nie jest koniec wzrostów kosztów pracy. Eksperci z Grupy Inelo szacują, że składki odprowadzane do ZUS przez pracodawców będą wyższe o około 300-350 zł brutto na każdego pracownika. Od początku roku podniesiono także wysokość diet krajowych z 38 zł do 45 zł. Ryczałt noclegowy kształtuje się na poziomie 67,50 zł. Ma to duże znaczenie dla transportu krajowego, ponieważ w dalszym ciągu wynagrodzenie kierowców budowane jest w oparciu o system diet i ryczałtów.
Prognoza inflacyjna z tendencją spadkową
Według prognoz NBP z listopada 2022 roku inflacja powinna w 2023 roku być niższa niż w poprzednim. Powinna osiągnąć poziom 13,1% i będzie dalej sukcesywnie spadała. Już w połowie roku przewidywany jest poziom jednocyfrowy. Warto jednak nadmienić, że są to prognozy. Ich korekta zostanie opublikowana w marcu i wtedy zweryfikowana w oparciu o najświeższe dane gospodarcze. Niestety niepokoją prognozy dotyczące wzrostu gospodarczego, który przekłada się także na zapotrzebowanie gospodarki na transport. NBP szacuje, że w bieżącym roku PKB wyniesie zwiększy się o 0,7%. Poprawa koniunktury przewidywana jest dopiero w 2024 roku.
| 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | |
|---|---|---|---|---|
| Inflacja CPI r/r (%) | 14,5 | 13,1 | 5,9 | 3,5 |
| PKB r/r (%) | 4,6 | 0,7 | 2,0 | 3,1 |
| WIBOR 3M* (%) | 5,94 | 6,95 | 6,95 | 6,95 |
Rynek SPOT nadal rozchwiany
Rozchwianie rynku SPOT dobrze ilustruje najważniejszy dla polskiego transportu kierunek niemiecki. O ile podaż na transport od połowy roku utrzymuje się na stabilnym poziomie, to już popyt ulega sporym wahaniom. Indeks popytu Metrix pokazuje zrealizowane i niezrealizowane zapytania klientów i wyraża je w punktach. Od początku roku wrastał aż do okresu letniego. W sierpniu nastąpiło załamanie. Niestety po chwilowym wzroście we wrześniu i październiku, to w listopadzie nastąpiło załamanie do poziomu 62 punktów. Utrzymało się ono w grudniu na poziomie 64 pkt, co stanowiło podobnie niski kurs, jak w styczniu.
Perspektywy na 2023 r., a szczególnie jego pierwsze kwartały, nie są optymistyczne. Analizując poprzednie lata (z wyjątkiem 2021 r. który przez pandemię był wyjątkowy) widać, iż dwa pierwsze miesiące roku charakteryzują się wyraźnie niższym popytem niż reszta roku. Co nie rokuje najlepiej biorąc pod uwagę słaby okres szczytowy w listopadzie i grudniu 2022 r. Odbicia popytu można się spodziewać dopiero w marcu. Ale pytanie jakie będzie to odbicie
wskazuje Michał Pakulniewicz, analityk rynku transportowego w Trans.eu.[3]
Podobne fluktuacje popytu zaobserwowano na innych kierunkach. Po dołku w sierpniu, krótkie odbicie, spadek i dojście do poziomu z początku 2022 roku.
Średnie stawki SPOT w UE spadają
Analitycy CargoON wskazują, że: od momentu rosyjskiej agresji stawki zaczęły szybko rosnąć, aby na początku lipca osiągnąć szczyt o 29% powyżej stycznia 2022. W drugiej połowie roku sytuacja na rynku transportowym zaczęła się normalizować, ceny powoli spadały, aby w grudniu 2022 r. osiągnąć poziom niemal sprzed wybuchu wojny.[6] Co ciekawe, największe wahania zaobserwowano na kierunku Polska-Włochy. Zmiany potrafiły osiągnąć nawet 80%. Wartym odnotowania pozostaje fakt, że w przeciwieństwie do średniej w całej Unii Europejskiej koniec roku okazał się dla tej destynacji korzystny. Z kolei bliżej średnich stawek europejskich była Polska i Niemcy. [6]
Prognozy dotyczące transportu drogowego na dalszą część roku
Niestety część ekspertów z branży transportu, spedycji i logistyki obawia się spadku ilości zleceń transportowych. Może on wynieść nawet 20-25% (…) Ten spadek, który dotknie szczególnie mniejsze, działające lokalnie firmy przewozowe, jest spowodowany zmniejszeniem popytu gospodarstw domowych, spadkiem produkcji oraz niższymi obrotami handlowymi
wskazuje Maciej Maroszyk, Dyrektor Operacyjny w TC Kancelaria Prawna.[7]
Z kolei eksperci z Belgijskiego Instytutu Transportu Drogowego i Logistyki szacują średni wzrost kosztów w transporcie międzynarodowym w UE w 2023 roku na poziomie 12-13,5%.[6] Optymistycznie wyglądają jednak prognozy dotyczące cen paliw. Większość ekspertów jest zgodna, że przy braku jakiś „czarnych łabędzi” powinny one być stabilne z tendencją spadkową. Może to wynikać ze zmniejszenia globalnego popytu na transport. Eksperci CargoON przewidują: spadek zapotrzebowania na przewozy w wyniku postępującego spowolnienia gospodarczego na całym świecie oraz na stabilizację cen frachtu.[6] Będą one raczej podobne, do tych obserwowanych 2022 roku. Warto wskazać jeszcze dwie istotne prognozy. Pozytywną, jak i negatywną. Ta pierwsza mówi o spadku zapotrzebowania na capacity w transporcie w 2023 roku. Z kolei ta pozytywna wskazuje na łagodzący go czynnik w postaci dalszego rozwoju rynku e-commerce.[6]
Szczegółowe analizy rynku transportowego znajdziemy w raporcie:
CargoON „Market Insights #3. Dane ze świata logistyki i transportu (luty 2023)” [pobierz]
Przypisy
[1] GUS, Koniunktura w przetwórstwie przemysłowym, budownictwie, handlu i usługach 2000-2023 (styczeń 2023), Warszawa 2023, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/koniunktura/koniunktura/koniunktura-w-przetworstwie-przemyslowym-budownictwie-handlu-i-uslugach-2000-2023-styczen-2023,4,69.html [dostęp: 14.02.2023].
[2] GUS, Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w styczniu 2023 roku (dane wstępne),
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/wskazniki-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnych-w-styczniu-2023-roku-dane-wstepne,2,135.html [dostęp: 14.02.2023].
[3] Pakulniewicz M., Spowolnienie gospodarcze już widoczne w transporcie. Na początku roku przewoźnicy mogą być w kropce, Trans.Info, https://trans.info/pl/popyt-na-transport-wyhamowal-pod-koniec-roku-co-nas-czeka-319972 [dostęp: 29.01.2023].
[4] NBP, Projekcje inflacji i PKB – listopad 2022, https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/polityka_pieniezna/dokumenty/projekcja_inflacji.html [dostęp: 15.02.2023].
[5] Hurtowe ceny paliw, https://www.e-petrol.pl/notowania/rynek-krajowy/hurt, [dostęp: 15.02.2023].
[6] Szymański M., Roczniak P., Market Insights #3. Dane ze świata logistyki i transportu (luty 2023), https://cargoon.eu/wp-content/uploads/2023/02/MION3-PL.pdf [dostęp: 11.02.2023].
[7] Maroszyk M., Jaki będzie rok 2023 dla branży TSL?, TC Kancelaria prawna, https://tckancelaria.eu/branza-tsl/jaki-bedzie-rok-2023-dla-branzy-tsl/ [dostęp: 11.02.2023].
