Według licznika elektromobilności w czerwcu 2023 roku liczba elektrycznych pojazdów dostawczych w Polsce wynosiła 4459. Z tego tylko 72 pojazdy ciężarowe. [2] Według porównywalnych danych w roku 2021 cały polski park pojazdów ciężarowych o dmc powyżej 3,5 tony liczył 1,15 mln pojazdów. Było to najwięcej w całej Unii Europejskiej. Polski Instytut Ekonomiczny przygotował raport „Elektryfikacja sektora drogowego transportu ciężkiego”, w którym przedstawił obecny stan elektryfikacji ciężkiego transportu, dostęp do infrastruktury ładowania, a także trzy perspektywiczne scenariusze rozwoju tego sektora. Przyjrzyjmy się zatem dokonanym analizom. [pobierz raport PIE]
Źródło: Raport: „Transport drogowy w Polsce 2023” [3]
Wysoki udział ciężkiego transportu w emisji CO2
Według danych Unii Europejskiej sektor transportu generuje ok. 25 proc. emisji wszystkich gazów cieplarnianych we Wspólnocie. Dzieląc to na poszczególne rodzaje, to na samochody przypadało 71 proc., lotnictwo 14,4 proc., statki 13,5 proc., pociągi 0,5 proc. oraz na inne 0,5 proc. Sam ciężki transport odpowiadał w 2022 roku za 19,45% emisji CO2 przypadającej na cały sektor transportu. [4]
Ciężki transport wciąż wierny tradycyjnym paliwom
Według raportu związku Transport i Logistyka Polska: „Transport drogowy w Polsce 2023”, w 2022 roku zarejestrowano w Polsce łącznie 41 tys. ciągników siodłowych. Zdecydowanie dominowały w tym zestawieniu nowe pojazdy, stanowiąc 63 proc. całości. [3] TLP powołując się na Europejskie Obserwatorium Paliw Alternatywnych, oszacowało funkcjonującą flotę elektrycznych pojazdów ciężarowych a Polsce na 12 pojazdów w 2022 roku. [3] Z kolei, Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych w czerwcowej aktualizacji licznika elektromobilności podało liczbę elektrycznych dostawczych i ciężarowych pojazdów na 4459. Z tego ciężarowe poniżej 6 ton w liczbie 44 i 28 jednostek powyżej 6 ton.
Źródło: Polskie Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych, Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego [2]
Rozbudowa infrastruktury ładowania przyspieszy
Jedną z barier rozwoju elektromobilności w ciężkim transporcie jest słabo rozwinięta infrastruktura ładowania. Według raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego:
W Polsce w marcu 2023 r. nie było żadnej stacji ładowania dla pojazdów o dmc powyżej 16 t
wynika z danych Licznika Elektromobilności PSPA/PZPM.
Wygląda na to, że rozwój infrastruktury przyspieszy dzięki działaniom Unii Europejskiej.
AFIR wejdzie w życie już od 2025
Rada Unii Europejskiej przyjęła w lipcu rozporządzenie AFIR (Regulation for the Deployment of Alternative Fuels Infrastructure). Przewiduje ono znaczącą rozbudowę infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych w ramach sieci bazowej TEN-T. Punkty ładowania będą musiały być zlokalizowane co 60 km, z możliwością obsługi zarówno osobowych, jak i ciężarowych pojazdów. Do końca 2025 roku norma będzie obowiązywała dla samochodów osobowych i ciężarowych poniżej 3,5 tony. Do końca 2030 roku infrastruktura ma zostać rozszerzona dla samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony. Jeśli chodzi o moc do szybkiego ładowania samochodów osobowych i dostawczych, to rozporządzenie ustaliło ją na minimum 150 kW do roku 2025. Dla samochodów ciężarowych przewidywana jest moc przynajmniej 350 kW instalowana w latach 2025-2030. [5] Dodatkowo Unia Europejska przewiduje dla samochodów ciężarowych powyżej 3,5 t:
- do końca 2027 r. przynajmniej 2 punkty na każdym bezpiecznym i chronionym parkingu;
- końca 2030 r. – 4 punkty także w węzłach miejskich.
Źródło: Komisja Europejska [4]
AFIR określa standardy tankowania wodoru i gazu ziemnego
Rozporządzenie określa także normy dotyczące innych paliw, jak wodór lub skroplony metan.
Dla wodoru przewidywany jest do końca 2030 roku minimum jeden punkt tankowania co 200 km na drogach głównych oraz w każdym węźle miejskim. – Każdy punkt tankowania zaprojektowany do wydawania 1 tony wodoru dziennie pod ciśnieniem 700 barów, a dla tankowania skroplonego metanu: przynajmniej na drogach głównych, by umożliwić jazdę na metan w całej UE – wskazuje Unia Europejska. [4]
Opłaty dla producentów za przekroczenie emisji CO2
Autorzy raportu PIE wskazali planowane opłaty dla producentów, jeśli nie wywiążą się z zakładanych celów redukcji emisyjności CO2.
Komisja Europejska może nakładać na nich opłaty uzależnione od zakresu przekroczenia wyznaczonych limitów. Opłata naliczana jest według poniższego wzoru:
wskazują autorzy raportu PIE.
● w latach 2025-2029: opłata z tytułu przekroczenia poziomu emisji CO₂ = nadwyżka emisji CO₂ x 4250 EUR/g CO₂/tkm;
● od 2030 r.: opłata z tytułu przekroczenia poziomu emisji CO₂ = nadwyżka emisji CO₂ x 6800 EUR/g CO₂/tkm. [1]
Prognozy PIE dotyczące elektryfikacji transportu ciężkiego
Autorzy raportu: „Elektryfikacja sektora drogowego transportu ciężkiego” przedstawili trzy scenariusze rozwoju elektryfikacji floty ciężarowej w Polsce. Pierwszy określili, jako zachowanie obecnego „status quo” w tempie przyrostu floty. Kolejny wiąże się ze stopniową elektryfikacją. Z kolei, scenariusz nr 3 prognozuje przyspieszoną elektryfikację. Za rok porównawczy przyjęto 2035. [1]
Prognozowana liczba ciężarówek elektrycznych według scenariuszy PIE
| Scenariusz PIE | Status quo | Stopniowa elektryfikacja | Przyspieszona elektryfikacja |
|---|---|---|---|
| Liczba pojazdów elektrycznych w 2035 roku | 42,6 tys. | 74,5 tys. | 108,8 tys. |
Krajowe wsparcie zdecyduje o przyszłości elektryfikacji ciężkiej floty
Polski Instytut Ekonomiczny oparł swoje prognozy dla transportu ciężkiego, tworząc scenariusze o takie aspekty, jak regulacje unijne, krajowe wsparcie, czy indywidualne zaangażowanie poszczególnych przewoźników.
Scenariusz nr 1 – „status qou”
Status qou zaistnieje wtedy, gdy jedynym motywatorem elektryfikacji będą regulacjami UE, przy braku dodatkowego krajowego wsparcia dla zakupu nowych pojazdów oraz ubogiej sieci ładowania.
Scenariusz nr 2 – „stopniowa elektryfikacja”
Stopniowa elektryfikacja nastąpi jeżeli państwo polskie zorganizuje systemu dofinansowania do zakupu elektrycznych ciężarówek, wesprze rozwój infrastruktury do ładowania. Muszą także zostać wprowadzone dopłaty uzależnione od poziomu redukcji emisji CO₂. [1]
Scenariusz nr 3 – „przyspieszona elektryfikacja”
Przyspieszona elektryfikacja będzie możliwa dzięki wprowadzeniu przepisów już stosowanych w europejskich krajach, mogących się poszczycić największym tempem elektryfikacji. Autorzy wskazali, że na początku niezbędne są rządowe dopłaty pozwalające zwiększyć potencjał inwestycyjny przedsiębiorstw.
Zakładane wzrosty liczby rejestracji elektrycznych ciężarówek w latach 2021-2035
Źródło: Raport: „Elektryfikacja sektora drogowego transportu ciężkiego” [1]
Utrzymanie elektryfikacji w długim horyzoncie jest efektem ułatwień dla przedstawicieli sektora w postaci zniesienia opłat drogowych dla eHDV, umożliwienia wjazdu do stref ograniczonego ruchu, ulg podatkowych czy wprowadzenia regulacji ułatwiających przyłączanie do sieci elektroenergetycznej stacji ładowania przeznaczonych dla eHDV
wskazuje PIE. [1]
Koszty eksploatacji elektryków mniejsze o 57 proc.
Eksperci branżowi wskazują, że wprowadzone regulacje wymuszą także na producentach przyspieszenie prac nad kolejnymi generacjami pojazdów, a tym samym przyspieszą rewolucję technologiczną. Celem jest osiągnięcie konkurencyjności w stosunku do pojazdów tankowanych klasycznymi paliwami.
BloombergNEF zakłada spadek całkowitych kosztów posiadania elektrycznych ciężarówek o dmc powyżej 15 t – do 2030 r. nawet o 57 proc. Do 2025 r. elektryczne samochody dostawcze, niezależnie od rozmiaru, będą bardziej konkurencyjne od spalinowych ze względu na rozwój technologii
PIE.
Raport PIE: „Elektryfikacja sektora drogowego transportu ciężkiego” [POBIERZ]
Raport PITD: „Mobility 2032 – czy jesteś gotowy?” [POBIERZ]
Więcej o mobilności po roku 2023 w raporcie opracowanym Przez Polski Instytut Transportu drogowego: „Mobility 2032 – czy jesteś gotowy?”
Przypisy
[1] Miniszewski, M., Maj, M., Wiśniewski, J., Ziółkowski, P. (2023), Elektryfikacja sektora drogowego transportu ciężkiego, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa; https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2023/06/PIE-Raport-2023_Elektryfikacja_transportu-ciezkiego.pdf [dostęp: 1.08.2023].
[2] PSPA, Licznik Elektromobilności, https://pspa.com.pl/2023/informacja/licznik-elektromobilnosci-polski-rynek-e-mobility-na-plus-w-i-polowie-2023-r/ [dostęp: 7.08.2023].
[3] Transport i Logistyka Polska, Transport drogowy w Polsce 2023, https://tlp.org.pl/wp-content/uploads/2023/07/raport-transport-drogowy-w-polsce-2023.pdf [dostęp: 7.08.2023].
[4] Parlament Europejski, „Gotowi na 55”: bardziej zrównoważony transport – infografika, https://www.consilium.europa.eu/pl/infographics/fit-for-55-afir-alternative-fuels-infrastructure-regulation/ [dostęp: 6.08.2023].
[5] Rada Unii Europejskiej, Infrastruktura paliw alternatywnych: Rada przyjmuje nowe przepisy o liczniejszych stacjach ładowania i tankowania w Europie, Komunikat prasowy z 25 lipca 2023, https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2023/07/25/alternative-fuels-infrastructure-council-adopts-new-law-for-more-recharging-and-refuelling-stations-across-europe/ [dostęp: 1.08.2023].
