Polskie porty morskie w 2023 roku miały największy udział w wygenerowanych wpływach podatkowych z głównych granicznych terminali przeładunkowych. Skarb Państwa zarobił z opłaconych w nich VAT\-u, ceł i akcyzy aż 9,27 miliarda zł. Podatek VAT\-u zasilił budżet kwotą 6,23 mld zł. Pokaźny zastrzyk gotówki, bo 2,97 mld zł przypadł na cło, a najmniej na akcyzę, 45 mln. Niestety łączny przychód był mniejszy o ok. 23% niż w 2022 roku. Prym wśród portów morskich niezmiennie wiódł Gdańsk. Jaki jest realny potencjał portów? Czy rozbudowa gdańskiego „Baltic Hub”, portu w Gdyni i terminala kontenerowego w Świnoujściu stworzy z Polski potęgę morską?

Spis treści:

Polskie porty morskie pod względem przeładunków w 2023 roku w Europie infografika

Port Gdańsk wygenerował 6,65 miliarda zł

Nie dziwią wysokie wpływy podatkowe wygenerowane w porcie w Gdańsku, ponieważ od 2020 roku niemal podwoił on tonaż przeładowanych towarów. Sumując ze sobą VAT, cło i akcyzę, to w 2023 roku Skarb Państwa uzyskał z niego 6 645 mln złotych przychodu. Najwięcej, bo 4 273 mln stanowił VAT, a cło oszacowano na 2 340 mln. Z kolei najmniejszy przychód dała akcyza, bo zaledwie 32 mln. Niestety, w stosunku do poprzedniego roku przychody Skarbu Państwa w porcie Gdańsk spadły o 21,9% z poziomu 8,51 mld zł. Jest to zastawiające zjawisko, ponieważ statystyki przeładunków wyglądają całkiem przyzwoicie.

> Dane te dotyczą Portu Gdańsk jako całości, nie zaś Zarządu Morskiego Portu Gdańsk, jako spółki. Podatek VAT, akcyzę i cło płacą podmioty działające na terenie Portu, a nie ZMPG S.A. Jako Spółka nie mamy wiedzy na temat wysokości podatków odprowadzanych do budżetu państwa przez naszych kontrahentów – nie jesteśmy bowiem ani podatnikiem, ani płatnikiem. Podmioty działające na terenie zarządzanym przez ZMPG nie są zobligowane do raportowania nam tych danych

>

>

> wyjaśnia Katarzyna Krawczyk, dyrektor Pionu Finansowego ZMPG S.A.

Port Gdańsk, czyli więcej ton, ale mniej kontenerów w 2023

Od 2020 roku Port Gdańsk notuje coroczny wzrost tonażu przeładowywanych ładunków. Od 48 tys. ton w 2020 roku do prawie 81 tys. ton w 2023\. Był to imponujący wzrost o 68,5%. Wydatnie przyczyniła się do tego wojna na Ukrainie oraz kryzys surowcowy, skutkujące zwiększeniem ilości przeładowywanego zboża i surowców energetycznych. Jak podaje Port Monitor, przeładunki paliwa wzrosły o 47,5%, a zboża aż o 60%. Polskie porty morskie za sprawą Gdańska zaczynają się coraz bardziej liczyć w Europie. Jeśli chodzi o Bałtyk, to Gdańsk jest na drugim miejscu pod względem tonażu przeładowywanych ładunków. Ustępuje on jedynie portowi Ust\-Ługa z Rosji.

\-\>  Czy polski transport umocni się do 2030 r.? Eksperci komentują

Port Gdańsk awansował z 18 na 9 miejsce w Europie

Natomiast na tle całej Europy wynik naszego prymusa jest jeszcze bardziej imponujący. Z 18 miejsca w 2020 roku awansował na 9 pozycję w 2023 roku. Większe przeładunki mają jedynie: Rotterdam, Antwerpia, Noworosyjsk, Hamburg, Ust\-Ługa, Algeciras, Konstanca i Haropa. Wszystkie porty z pierwszej piątki cechują się przeładunkami powyżej 100 mln ton. Sytuacja wygląda nieco inaczej w przeładunkach intermodalnych. Baltic Hub w Gdańsku przeładował w 2023 roku 2,05 mln TEU, co było mniejszą wartością o 1% rok do roku. Wśród polskich morskich terminali kontenerowych był to także najmniejszy jednostkowy procentowy spadek.

Przeładunki w portach w latach 2018\-2023 w tys. ton

| Port | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 |

| --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- |

| Gdańsk | 49 032 | 52 154 | 48 038 | 53 213 | 68 220 | 80 957 |

| Gdynia | 23 942 | 23 957 | 24 662 | 26 692 | 28 197 | 29 399 |

| Szczecin\-Świnoujście | 28 314 | 32 175 | 31 178 | 33 220 | 36 810 | 35 323 |

| Razem | 100 838 | 108 286 | 103 878 | 113 125 | 133 227 | 145 678 |

| --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- |

Źródło: Port Monitor

Port w Gdyni z przychodem 1,93 mld zł z VAT, cła i akcyzy

Port w Gdyni z tytułu VAT\-u, cła i akcyzy zarobił łącznie w 2023 roku 1 926 mln zł. Przychody Skarbu Państwa z tytułu podatku VAT wyniosły 1 440 mln zł. Co ciekawe, miały one większy jednostkowy udział procentowy w tej daninie, niż w sąsiednim Gdańsku. W Gdyni cło wyniosło 476 mln, a akcyza jedynie 10 mln. Podobnie jak w przypadku wszystkich portów morskich, także i w Gdyni wpływy podatkowe spadły w stosunku do poprzedniego roku. W tym przypadku regres był na poziomie 25,6%.

Gdynia z małym wzrostem tonażu i spadkiem w kontenerach

Przyrost przeładowanych ładunków w Gdyni nie był tak imponujący, jak w Gdańsku. Jednakże, charakteryzuje się on stabilnym wzrostem od dłuższego czasu. Od 2020 roku jest to 19,2%, z poziomu 24,7 mln ton do 29,4 mln ton. W 2023 roku pozwoliło to portowi w Gdyni uplasować się na 9 miejscu na Bałtyku. Za wzrosty podobnie, jak u sąsiada, odpowiadały zboża (42,7%) i paliwa (57,3%). Co ciekawe, wzrosła także ilość przeładowywanej rudy o 31,7%. Niestety sytuacja w przeładunkach intermodalnych nie wyglądała już tak dobrze. Od 2021 roku widoczny jest wyraźny trend spadkowy. Pomiędzy 2022 a 2023 rokiem liczba TEU spadła o 4%, osiągając ostatecznie poziom 873 892 TEU.

\-\>  Przewoźniku, wymiana tachografu Cię nie ominie

Szczecin\-Świnoujście z podatkami na poziomie 695 mln zł

Analizując ostatni port morski z polskiej wielkiej trójki: Szczecin\-Świnoujście, to osiągnął on najmniejsze przychody podatkowe z opisywanej grupy. Wyniosły one 695 mln złotych i były mniejsze o 23,3% niż w roku ubiegłym. Z VAT\-u Skarb Państwa osiągnął 521 mln zł, z ceł 171 mln, a z akcyzy 3 mln zł. Interesującą cechą przychodów podatkowych z zespołu portowego Szczecin\-Świnoujście jest duża podatność na wahania. W latach 2019\-2023 z poziomu 865 mln potrafiły spaść do 466 mln w trakcie pandemii. Gdańsk i Gdynia miały w tym czasie wzrosty. Po czym podatki odbiły do 906 mln, w rekordowym 2022 roku, znów spadając do 695 mln w 2023\.

Port Szczecin\-Świnoujście szósty na Bałtyku

Zespół portowy Szczecin\-Świnoujście z 35,3 mln przeładowanych ton uplasował się na szóstym miejscu na Bałtyku. Co ciekawe, jako jedyny z opisywanych polskich portów morskich zmniejszył swoje wolumeny, aż o 4%. Bardzo mocno także stracił udział w transporcie intermodalnym. W 2023 roku przeładowano tam 67 592 TEU, co było spadkiem o 10,3% w stosunku do 2022 roku.

Polskie porty morskie osiągnęły 76% zdolności przeładunkowych kontenerów w PIK\-u

W najlepszym dla transportu intermodalnego, 2021 roku, polskie terminale kontenerowe, ulokowane w trzech najważniejszych portach morskich przeładowały 3,19 mln TEU. Oznaczało to wykorzystanie rocznych możliwości (ok. 4,17 mln TEU) na poziomie 76%. Jak widać, stosunkowo niewiele brakowało do osiągnięcia granic możliwości operacyjnych. Tylko inwestycje w polskie porty morskie mogą pozwolić im na dalszy rozwój i zwiększenie atrakcyjności dla armatorów w przyszłości.

Przeładunki kontenerów w portach w latach 2018\-2023 w TEU

| Port | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 |

| --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- |

| Gdańsk | 1 948 974 | 2 073 215 | 1 923 785 | 2 117 829 | 2 072 122 | 2 050 287 |

| Gdynia | 803 871 | 896 968 | 905 121 | 985 950 | 914 448 | 873 892 |

| Szczecin\-Świnoujście | 81 451 | 76 143 | 86 816 | 82 140 | 75 381 | 67 592 |

| Razem | 2 834 296 | 3 046 326 | 2 915 722 | 3 185 919 | 3 061 951 | 2 991 771 |

| --- | --- | --- | --- | --- | --- | --- |

Źródło: Port Monitor

Polskie porty morskie inwestują w terminale kontenerowe

W chwili obecnej trwa już rozbudowa gdańskiego Baltic Hub. Zwiększy ona w przyszłości zdolności przeładunkowe z obecnych 2,9 mln TEU do 4,5 mln TEU rocznie. Jest to niezbędne, ponieważ w szczytowym dla przeładunku kontenerów 2021 roku osiągnął już 73% swojej przepustowości. Inwestycja w rozbudowę zespołu portowego Szczecin\-Świnoujście budzi niemałe emocje. Zwłaszcza po stronie Niemiec, gdzie nasz port może zagrozić pozycji tamtejszych portów, odbierając im część wolumenów z Czech. W chwili obecnej, według danych UTK, terminal kontenerowy w Świnoujściu posiada możliwości przeładunkowe zaledwie na poziomie 70 tys. TEU rocznie. Co więcej, niemożliwa jest obsługa dużych jednostek, w związku z niewystarczającą głębokością zanurzenia jednostek na torze podejściowym. Do 2028 roku planowane jest zwiększenie możliwości terminalu do 1,5 mln TEU z opcją rozwinięcia ich nawet do 2 mln TEU. Umiejscowienie portu na pirsie w morzu, na wschód od gazoportu, wraz z pogłębieniem toru wodnego, umożliwi pozwoli na serwis armatorski największych kontenerowców.

Wpływy podatkowe z głównych polskich portów więcej

Więcej o potencjale podatkowym polskich portów pisaliśmy w pierwszej części cyklu: „Podatki z CPK będą większe niż z Okęcia? Terminale przeładunkowe wygenerowały 12,2 mld zł dla Polski” oraz w „Trójport Gdynia/Gdańsk – Małaszewicze – CPK przekształci Polskę w hub„. W ostatniej części przedstawimy „suchy port” w Małaszewiczach, będący bramą do UE na Nowym Jedwabnym Szlaku”.

Źródło danych o wpływach podatkowych

Zestawienia podatkowe zawarte w tekście stanowią opracowanie własne na podstawie otrzymanych danych z Ministerstwa Finansów z OC „Baza Kontenerowa” w Gdyni, OC „Terminal Kontenerowy” w Gdańsku, OC Nabrzeże Łasztownia Szczecin.