Via Carpatia rdzeniem Trójmorza
Projekt Via Carpatia, jest efektem współpracy krajów Europy Środkowej, mającym na celu stworzenie nowego korytarza transportowego północ – południe. Pomiędzy portami w Kłajpedzie nad Morzem Bałtyckim i Salonikami nad Morzem Egejskim powstanie korytarz liczący około 8800 km. Przez nasz kraj przebiegnie odcinek o długości 712 km, w większości w śladzie drogi ekspresowej S19\. O strategicznym znaczeniu projektu dla Polski i krajów Trójmorza rozmawiali eksperci, podczas webinaru „Via Carpatia – szanse i wyzwania”, zorganizowanego przez Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Rzeszowie oraz Warsaw Institute.
Korytarz Via Carpatia według deklaracji Łańcut II, źródło: Ministerstwo Infrastruktury
Siłą Trójmorza są szlaki północ – południe
W celu zwiększenia wzajemnej współpracy gospodarczej i politycznej powołano do życia w 2015 roku, inicjatywę Trójmorza. W jej skład wchodzą: Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Węgry. Dla faktycznej kooperacji sygnatariuszy niezbędne są jednak inwestycje, zmieniające niekorzystny, w chwili obecnej, przebieg szlaków komunikacyjnych. Premiują one równoleżnikową oś tranzytową, kosztem rozwoju portów, ulokowanych w Trójmorzu. Dla nich niezbędne są powiązania w układzie południkowym.
> Infrastruktura transportowa nie łączyła do tej pory państw Trójmorza. Wynikało do głównie z uwarunkowań geopolitycznych przed 1989 rokiem, które sprzyjały interesom głównego mocarstwa – ZSRR. Do tego należy dodać, że regiony Europy środkowej i wschodniej były ogólnie zapóźnione w poziomie rozwoju infrastruktury. Szlaki północ – południe zawsze stanowiły o naszej pozycji geopolitycznej i zamożności. Ich rozwój to wsparcie dla pozycji międzynarodowej Polski.
>
> przekonuje Paweł Pawłowski, Warsaw Institute
S3 na zachodzie i Via Carpatia na wchodzie
Zachodnią osią komunikacyjną Trójmorza, będącą już niemal na ukończeniu, jest droga ekspresowa S3, w korytarzu E\-65\. Natomiast wschodnia oś oprze się na realizowanym projekcie Via Carpatia. Połączy ona: Litwę, Polskę, Słowację, Węgry, Rumunię, Bułgarię Grecję i Turcję. Poprzez odnogę, wychodzącą z węzła na wysokości Lublina (S17 – S10 –A1\), powiąże port w Gdańsku ze szlakiem.
\-\> Warsztaty dla Managerów Transportu i Logistyki \#3
Korytarz Via Carpatia według deklaracji Łańcut II, źródło: Ministerstwo Infrastruktury
> Via Carpatia, realizowana na polskim odcinku, za około 30 mld złotych, to platforma współpracy między państwami Europy środkowej i południowej. Stanowi narzędzie dla rozwoju Trójmorza, w aspektach: społecznym, gospodarczym, transportowym i obronnym.
>
> przekonuje Rafał Weber, sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury
> Docelowo należy też poszerzyć projekt drogowy Via Carpatia o komponent kolejowy, magistralę: Rail Carpatia.
>
> uzupełnia Paweł Pawłowski
Znaczenie szlaku Via Carpatia
> Polska zainicjowała projekt i dzięki niemu integruje kraje. Via Carpatia przyczyni się do wzmocnienia gospodarczego jednych z najbiedniejszych regionów UE, czyli wschodniej Słowacji oraz wschodnich Węgier. Pokazuje to, jak inwestycja ma olbrzymi wpływ na cały region środkowo\-wschodniej Europy. Skalę zmian obrazuje skrócenie czasu przejazdu pomiędzy trzema największymi miastami wschodniej Polski, na odcinku 420 km: Białystok – Lublin – Rzeszów, z 6 do 4 godzin.
>
> wskazuje Bartosz Kaczmarek, Fundacja Republikańska
Walka z wykluczeniem transportowym
Czasy przejazdu pomiędzy Warszawą a poszczególnymi stolicami wschodnich województw, są dziś niezadowalające. Występują też trudności w transporcie na samym Podkarpaciu.
> Doraźnym efektem Via Carpatia dla całego Podkarpacia będzie szybsza komunikacja z Warszawą. Południe regionu wyczekuje drogi, gdyż w tej chwili, trudne uwarunkowania geograficzne uniemożliwiają skomunikowanie województwa z Rzeszowem. Nastąpi proces większej integracji. Co więcej, stolica regionu – Rzeszów stanie się ważnym węzłem komunikacyjnym, na styku autostrady A4 i drogi Via Carpatia (odcinek S19\), co będzie stymulowało szybszy rozwój.
>
> dodaje dr Ewa Leniart, Wojewoda Podkarpacka
Via Carpatia to wyzwanie inżynierskie i planistyczne
Najtrudniejszym odcinkiem, a co za tym idzie i najbardziej kosztownym, jest fragment drogi na południe od Rzeszowa, do przejścia granicznego w Barwinku. Inwestycja wymaga budowy wielu skomplikowanych obiektów inżynieryjnych, w tym długich tuneli.
> W planach jest powstanie trzech tuneli, w niewielkiej odległości od siebie. Najdłuższy będzie liczył ponad 6 km, a najkrótszy poniżej 2 km. W 2018 roku musieliśmy powołać wielobranżowy Zespół ds. Bezpieczeństwa w Tunelach. Obecni w nim przedstawiciele: policji, straży pożarnej, ITD, zredagowali wytyczne dla projektantów, w zakresie bezpieczeństwa w tunelach.
>
> wylicza dr Ewa Leniart
Kolejnym wyzwaniem jest docelowa przepustowość drogi, uwzględniająca przyszły wzrost liczby pojazdów.
> Należy uniknąć błędów, które zdarzały się niedawno, przy projektowaniu autostrady A2, na odcinku Łódź – Warszawa. Drogę obliczono na mniejszy wolumen ruchu i już po kilku latach funkcjonowania zachodzi potrzeba rozbudowy. W przypadku trasy S8, pomiędzy Łodzią a Wrocławiem, przez okres 7 lat do roku 2021, nie wybudowano jakiejkolwiek stacji benzynowej, na odcinku 200 kilometrów. Już dzisiaj należy mieć na uwadze odpowiednie rozlokowanie MOP\-ów i stacji benzynowych na Via Carpatia, aby były w stanie obsłużyć zwiększający się ruch pojazdów z roku na rok.
>
> ostrzega Bartosz Kaczmarek
Inwestycja jest niezagrożona
> W Ministerstwie Infrastruktury większych zagrożeń dla realizacji projektu Via Carpatia na obszarze naszego kraju nie widzimy. 6 odcinków zostanie oddanych jeszcze w tym roku. Kolejne 3 do 4 z początkiem następnego. W ciągu 2\-3 miesięcy Lublin i Rzeszów zostaną połączone. Co więcej, do roku 2023 wszystkie odcinki znajdą się w systemie kontraktów „zaprojektuj i buduj”. Dalsze działania pozostają jedynie w rękach ekip budowlanych. Problemy mogą wystąpić tylko poza Polską, jednakże wszyscy są zdeterminowani. Państwa: Litwa, Węgry, a także siły polityczne od lewicy do prawicy, chcą zbudować drogę.
>
> przekonuje Rafał Weber
> Dzięki staraniom polskich europosłów, wpisano drogę Via Carpatia na listę priorytetowych inwestycji Unii Europejskiej, włączając ją do programu „Łącząc Europę” na lata 2021\-2027\. W celu zapewnienia stabilnego finansowania projektu w przyszłości, warto zintensyfikować działania wpisujące szlak w sieć korytarzy TEN\-T.
>
> reasumuje Bartosz Kaczmarek
Komentarz autora:
Niniejszy artykuł poszerzono o kilka dodatkowych wątków i opinii eksperckich, które nie zostały zaprezentowane w czasie trwania webinaru „Via Carpatia – szanse i wyzwania”.