Obowiązek posiadania tachografów wprowadzono już w 1986 roku. Urządzenie to jest konieczne we wszystkich pojazdach o DMC powyżej 3,5 tony. Pierwszy tachograf analogowy miał wiele wad, przez co urządzenia zakłócające ich prace bez problemu manipulowały zapisywanymi informacjami. Czym jest inteligentny tachograf? Czy tachografy cyfrowe będą w pełni odporne na różnego rodzaju „hakowanie”? Dlaczego wprowadzi się obowiązek posiadania tachografów II generacji?
Tachograf I i II generacji – gdzie jest różnica?
Aktualnie większość ciężarówek wciąż posiada tachografy cyfrowe. Urządzenia monitorują aktywność kierowcy na specjalnej karcie tachografu. Uprzednio na tachografach analogowych dane były zapisywane na tzw. „wykresówkach”. Kierowca uzupełniał dodatkowo kilka miejsc ręcznie. Przez łatwość manipulacji tachografem analogowym skonstruowano cyfrowe wersje pierwszej generacji. Tachografy inteligentne wyposażone w wiele nowych funkcji, wymaganych przez Pakiet Mobilności to właśnie II generacja.
Największą zaletą tachografu inteligentnego, z punktu widzenia inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego, jest możliwość zdalnego sczytywania danych, bez konieczności zatrzymywania pojazdu. Tachografy cyfrowe również można kontrolować na odległość. Jednak ilość i dokładność pobranych danych jest bardzo okrojona. Tachografy inteligentne wyposażone są w technologie systemów wydzielonej komunikacji krótkiego zasięgu (DSRC). Dzięki tej technologii możliwe jest odczytanie znacznie większej inności danych o kierowcy i pojeździe. Nowe tachografy zarejestrują dane związane z czasem pracy kierowcy. To właśnie w tym obszarze występuje najwięcej naruszeń. Inspekcja Transportu Drogowego oraz organy kontrolujące na terenie krajów UE bardzo często mają na uwadze ten aspekt.
Tachograf inteligentny to większa ilość rejestrowanych danych
Wraz z wprowadzeniem Pakietu Mobilności, kolejne zmiany dla przewoźników i kierowców wchodzą w życie. Jeden z jego zapisów dotyczy wymiany tachografów na te II generacji. Wymiana urządzeń ma ułatwić kontrolę czasu pracy kierowców, kabotaży oraz nowych obowiązków, związanych, m.in. z powrotem ciężarówki do bazy. Tachografy otrzymają nowe funkcje, które przede wszystkich będą wspierać inspektorów przy kontroli czasu pracy kierowców oraz przestrzegania nowych reguł, wprowadzanych Pakietem Mobilności. Dla przewoźników natomiast największą zmianą będzie konieczność stosunkowo szybkiej wymiany urządzeń, których obecnie używają.
Funkcjonalności tachografów II generacji
Interfejs ITS z Bluetooth
- Obowiązkowa obecność interfejsu ITS z protokołem Bluetooth do komunikacji z zewnętrznymi systemami transportowymi. W pierwszej generacji integracja również jest możliwa, lecz za pomocą okablowania. W nowej wersji połączenie z ITS możliwe będzie przez Bluetooth. To przede wszystkim duże udogodnienie dla właścicieli firm lub menedżerów, którzy mogą pobierać dane ze swoich pojazdów w czasie rzeczywistym. Będą oni mieli też większą kontrolę nad pracą kierowców.
- Rozbudowa interfejsu ITS o rejestr szeregu danych, możliwych do wysyłania na bieżąco oraz o możliwość wprowadzania wpisów manualnych za jego pomocą.
Większa pojemność danych
- Zwiększenie pojemności przechowywanych danych (również na kartach kierowców), tak aby była możliwość kontroli danych z 56 dni. Wydłużono okres kontroli z 28 dni do 56, któy nastąpi z końcem 2024 roku.
Automatyczne rejestrowanie przekroczeń granic
- Tachograf II generacji posiada funkcję automatycznego rejestrowania przekroczeń granic. Obecnie, jeśli tachograf nie robi tego automatycznie, to kierowca powinien zarejestrować to ręcznie. Jest to o tyle istotne, że od lutego 2022 roku kierowca, który przekracza granicę musi w tachografie ręcznie wpisać kod kraju, do którego wjechał. Wymaga to oczywiście zatrzymania pojazdu na parkingu, co nie jest szczególnie wygodne. W urządzeniach II generacji ten problem przestanie istnieć. Fakt przekroczenia granicy będzie rejestrowany z automatu. Urządzenie ma też rozpoznawać strefę czasową w której pojazd się znajduje.
Rejestr załadunku
- Dodanie zostanie funkcja rejestracji załadunku, rozładunku lub równoczesnego załadunku/rozładunku, wraz z automatycznym zapisem lokalizacji tej operacji.
Lokalizacja GNSS
- Tachograf II generacji posiada dodatkowe zabezpieczenie systemu lokalizacji GNSS (system EGNOS).
- Dodatkowy sygnał ruchu z wykorzystaniem danych GNSS.
- Rozszerzony katalog danych do zdalnego sczytywania przez inspekcję (DSRC) o maksymalny czas prowadzenia pojazdu (ciągły, dzienny, tygodniowy).
Prosta aktualizacja tachografu
- W urządzeniach wprowadzono możliwość aktualizacji oprogramowania tachografów, w razie zmian w przepisach.
Dlaczego wprowadzono nowe funkcje?
Dzięki wszystkim opisanym wyżej funkcjom monitoring przewozów tranzytowych będzie znacznie prostszy. Funkcje automatycznego zapisywania przekraczania granic oraz rejestracji załadunku i rozładunku mają pomóc w egzekwowaniu przepisów Pakietu Mobilności. Dla służb kontrolnych informacje te będą wskazywać na rodzaj wykonywanego transportu. Ponadto dane te będą świadczyć, jak długo kierowca przebywał w podróży służbowej oraz jakie wynagrodzenie mu się należy. Przełoży się to na kontrolę przewozów typu kabotaż i cross-trade.
Daty wymiany tachografów
Wymogi Pakietu mobilności określono do sierpnia 2022 roku. Etap związany z opracowaniem przepisów zakończono, dlatego też można precyzyjnie wskazać daty, od których będzie konieczność instalacji nowych urządzeń w ciężarówkach i autobusach.
- Od 21 sierpnia 2023 roku wszystkie nowo zarejestrowane pojazdy będą musiały być wyposażone w tachograf inteligentny II generacji.
- Do 31 grudnia 2024 roku należy obowiązkowo wymienić tachografy we wszystkich pojazdach w ruchu międzynarodowym, które były wyposażone w tachografy sprzed czerwca 2019 roku, czyli analogowe oraz cyfrowe (nie inteligentne).
- Do 21 sierpnia 2025 roku należy obowiązkowo wymienić tachografy we wszystkich pojazdach w ruchu międzynarodowym, które były wyposażone w tachografy inteligentne 1-wszej generacji
- Przepisy europejskie nie nakazują wymiany tachografów, które będą używane jedynie w ruchu krajowym.
Tachograf inteligentny dla wszystkich przewozów międzynarodowych
Przepisy wprowadzone przez Pakiet Mobilności narzucają przewoźnikom wymianę tachografów na najnowszą generację. W najgorszej sytuacji będą przedsiębiorcy wykonujący międzynarodowy transport, którzy przed 21 sierpnia 2023 zakupią nowy pojazd z tachografem inteligentnym pierwszej generacji, gdyż po dwóch latach użytkowania będą musieli w tym pojeździe wymienić tachograf. Do końca roku 2024 ciężarówki w transporcie międzynarodowym, które nie były wcześniej wyposażone w cyfrowe urządzenia nowszego typu, będą musiały zacząć korzystać z tachografów inteligentnych.
Tachograf inteligentny – unowocześnienie czy utrudnienie?
Wszelkie innowacje cechują się dwiema stronami medalu. Przez dodane funkcje zyskają nie tylko organy kontrolujące. Szybsza i dokładniejsza weryfikacja, jeszcze w trakcie jazdy, przysłuży się także kierowcom. Kontroler od razu zauważy, którą ciężarówkę zatrzymać do dokładniejszej kontroli. To właśnie pozwoli zaoszczędzić czas, zarówno kierowcy, jak i kontrolera. Kontroler nie musi zatrzymywać kierowców, którzy po wstępnej zdalnej weryfikacji nie wykazują żadnych naruszeń. Zmniejszy się też ilość manipulacji i oszustw w transporcie drogowym. Przypadkowe kontrole nie spotkają już kierowców, którzy przestrzegają prawa. Każda tego rodzaju kontrola mimo wszystko jest stresująca i pochłania jakże cenny czas.
Co nowego dla kierowcy i przedsiębiorcy?
Kierowca który jeździ i pracuje przepisowo oszczędzi sobie zbędnych nerwów przy wprowadzeniu nowych tachografów. Przedsiębiorcy również zyskają. Zaoszczędzą przede wszystkim czas, dzięki automatyzacji przekazywania danych. Zmiany mają służyć także usprawnianiu pracy urzędników oraz wdrażaniu nowych regulacji, w szeroko zakrojonym obszarze płac minimalnych w transporcie drogowym oraz kabotażu. Oszustwa i naruszenia w rejestrowaniu czasu pracy kierowcy nie będą już takie proste. Wymiana tachografów na najnowsze wiąże się też niestety z dodatkowymi kosztami dla przewoźników. Patrząc na wszystkie nowe funkcje najnowszego urządzenia, to inwestycja zdaje się być warta wydanych na nie środków.
