Wrocław wprowadza rozwiązanie, które można znacznie zmienić system dostaw kurierskich. Więcej – ten koncept może zrewolucjonizować logistykę miejską i wpłynąć na życie mieszkańców. Nie tylko Wrocławian. Jakie są konsekwencje tych zmian i co mówią one o przyszłości polskiej logistyki?
Problemy w logistyce miejskiej
Niestety logistyka miejska nie jest wolna od wyzwań. Kongestia ruchu prowadzi do zatłoczenia ulic w miastach. Natężenie ruchu pojazdów w godzinach porannych i popołudniowych opóźnia dostawy, zwiększa koszty operacyjne i emisję zanieczyszczeń. Efektywne zarządzanie ruchem oraz inwestycje w infrastrukturę są kluczowe dla złagodzenia tego problemu. Tradycyjne praktyki logistyczne przyczyniają się do zanieczyszczenia powietrza i hałasu, co wymaga wprowadzenia bardziej ekologicznych rozwiązań, takich jak pojazdy elektryczne i optymalizacja tras.
Co więcej, dostawa na ostatniej mili to najbardziej kosztowny i złożony etap dostawy. Wymaga coraz częściej innowacyjnych rozwiązań, takich jak automatyzacja, pojazdy elektryczne i dostawy rowerowe, aby sprostać oczekiwaniom konsumentów i zmniejszyć wpływ na środowisko. A brak odpowiednich miejsc na magazyny i centrów dystrybucji w zatłoczonych miastach stanowi wyzwanie logistyczne, które wymaga kreatywnych rozwiązań w zarządzaniu przestrzenią.
Polskie miasta są świadome problemów
Przykładem rozwiązania wyżej wspomnianych problemów może być koncept mikrohubu.
Jedna z takich koncepcji prowadzona jest w ramach projektu GRETA, realizowanego w Poznaniu przez polskie instytucje oraz firmę GLS.
Mikrohub – co to jest?
Mikrohuby są punktami przeładunkowymi. Zwykle znajdują się w centrach miast lub na dużych osiedlach mieszkaniowych. To miejsca, do których kurierzy dostarczają paczki furgonetkami. Odbierają je i dostarczają do ostatecznego odbiorcy inni kurierzy. Jednak ci będą jeździć zwykle na rowerach cargo.
Rozwiązania takie jak miejskie mikrohuby przeładunkowe idą w parze z koncepcją stref czystego transportu, której wdrożenie deklarują największe polskie miasta, opisując to w planach Zrównoważonej Mobilności Miejskiej (SUMP – Sustainable Urban Mobility Plan). Przeładunek paczek na rowery zapewni bezemisyjne dostawy do odbiorców i pozwoli na zmniejszenie ruchu pojazdów w centrach miast, niwelując tym samym hałas i zanieczyszczenie środowiska. Tego typu rozwiązanie ma zatem ogromny potencjał efektywności środowiskowej i nie dziwi, że tym tropem idą duże polskie miasta takie jak Poznań czy Wrocław, a także operatorzy logistyczni z branży KEP
mówi Marta Cudziło, z-ca dyrektora Centrum Logistyki i Nowoczesnych Technologii w Łukasiewicz PIT.
Wrocławskie partnerstwo dla lepszej logistyki miejskiej
W lipcu bieżącego roku we Wrocławiu utworzono Partnerstwo na rzecz jakości obsługi towarowej historycznego centrum Wrocławia. Pod partnerstwem podpisały się 23 firmy reprezentujące:
- samorząd lokalny we Wrocławiu,
- firmy kurierskie,
- dystrybutora żywności,
- fundacje i stowarzyszenia,
- e-platformy,
- uczelnie naukowe.
Celem jest rozwiązanie problemów z dostawami w zatłoczonym Starym Mieście. Chodzi m.in. o brak miejsc do parkowania i zanieczyszczenia generowane przez pojazdy dostawcze, a także okna czasowe, które ograniczają wjazd do centrum miasta. Koordynatorem Partnerstwa jest kompetencyjne Centrum Logistyki Miejskiej utworzone przy Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu.
Jak wynika z badań ankietowych przeprowadzonych wśród przedsiębiorstw zlokalizowanych w centrum miasta oraz z analizy dostaw towarowych na potrzeby masterplanu, największe wyzwania dla firm kurierskich to wyznaczone okna czasowe dla dostaw i brak dedykowanych miejsc do rozładunku. Te ograniczenia często prowadzą do realizacji dostaw poza ustalonymi godzinami oraz do blokowania chodników i jezdni przez pojazdy dostawcze. Rozwiązanie tych problemów wymaga otwartego dialogu między różnymi interesariuszami. To właśnie nad tego typu kwestiami zamierzamy się skupić, pracując w ramach Partnerstwa
mówi prof. Maja Kiba-Janiak, dyrektor Centrum Logistyki Miejskiej przy Uniwersytecie Ekonomicznym, które jest liderem partnerstwa (wroclife.pl).
Wiceprezydent Wrocławia, Jakub Mazur, podkreśla, że partnerstwo jest kluczowe dla rozwijania bardziej przyjaznego ludziom Starego Miasta. Logistyka i dostawy to ważny temat, dlatego władze miasta korzystają z rekomendacji „Masterplanu dla przestrzeni miejskich w Centrum” z 2021 roku. Realizowane są projekty, takie jak wspomniany mikrohub, rewitalizacja ulicy Ruskiej i ankiety z przedsiębiorcami, aby lepiej dostosować projektowany system dostaw. Partnerstwo rośnie, angażując nowych interesariuszy, co pokazuje potrzebę dialogu i wspólnych rozwiązań.
Mikrohub w centrum Wrocławia?
Jednym z projektów realizowanych w ramach Partnerstwa jest mikrocentrum przeładunkowe na terenie parkingu podziemnego Narodowego Forum Muzyki. Sześć największych firm kurierskich i jeden dystrybutor żywności zdecydowali się na udział w tej inicjatywie.
To właśnie w tym miejscu furgonetki kurierskie będą przeładowywać paczki na ekologiczne środki transportu, takie jak rowery cargo czy małe pojazdy elektryczne.
Czy podczas wdrożenia mikrobu we Wrocławiu będą zakłócenia w ruchu drogowym?
Podczas budowy nowych rozwiązań często pojawiają się utrudnienia w ruchu drogowym związane z ograniczeniami wokół miejsca budowy i zwiększonym ruchem w innych częściach miasta. Jednak w obecnie omawianym projekcie nie przewiduje się takich zakłóceń.
Koncepcja mikrocentrum jest stosunkowo prosta: każde przedsiębiorstwo otrzymuje wydzieloną przestrzeń, którą musi zagospodarować samodzielnie, biorąc pod uwagę wymagania przeciwpożarowe. Zagospodarowanie przestrzeni pod mikrocentrum przeładunkowe nie powinno istotnie wpływać na ruch drogowy – przestrzenie te są zlokalizowane na terenie parkingu, daleko od głównej drogi wyjazdowej, co nie powinno powodować kolizji z ruchem samochodów osobowych w trakcie realizacji projektu
tłumaczy Maja Kiba-Janiak, dyrektor Centrum Kompetencyjnego Logistyki Miejskiej, Profesor Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Microcentrum ma powstać w ramach istniejącego parkingu podziemnego, na kondygnacji “-1”. Wykorzystując na ten cel kilka miejsc postojowych. Zorganizowanie mikohubu będzie więc bezkonfliktowe. Polegać będzie bowiem przede wszystkim na oznaczeniu przestrzeni i jej wyodrębnieniu za pomocą lekkich elementów np. siatki
dodaje Monika Kozłowska-Święconek, dyrektorka Biura Zrównoważonej Mobilności w Urzędzie Miejskim Wrocławia.
Jak bardzo zajęcie obecnych tam miejsc parkingowych zmniejszy ich dostępność dla gości i mieszkańców?
Wszyscy martwiący się o zmniejszenie ilości miejsc parkingowych nie powinni mieć większych obiekcji. Okazuje się bowiem, że mikrocentum przeładunkowego użyje niespełna 5% z ponad 660 wszystkich miejsc parkingowych. Co więcej, NFM jest parkingiem płatnym, więc nie jest pierwszym wyborem mieszkańców.
Parking przy NFM posiada 662 miejsca parkingowe zlokalizowane na 3 poziomach (6-ciu kondygnacjach, po ok 100 szt. na każdym, nie licząc miejsc specjalnych). Mikrohub zajmie ok. 4,8% z udostępnionych miejsc postojowych, więc nie wpłynie to znacząco na poziom dostępności. Parking przy NFM jest ogólnodostępnym, komercyjnym parkingiem. Za postój obowiązuje opłata, więc nie jest oczywistym wyborem każdego kierowcy. Wokół zlokalizowane są parkingi miejskie w ramach strefy SPP oraz do wyboru inne parkingi komercyjne
mówi Katarzyna Kazimierczuk, kierownik w Interparking Polska.
Czy przesunięcie punktów dostaw może utrudnić odbiór przesyłek mieszkańcom?
Monika Kozłowska-Święconek absolutnie nie zgadza się z tym stwierdzeniem. Ekspertka przekonuje, że jest wręcz odwrotnie. Otwarcie mikrocentrum powinno ułatwić dostarczanie przesyłek mieszkańcom.
Realizacja dostaw za pośrednictwem mikrocentrum przeładunkowego umożliwi dostarczanie przesyłek do historycznego centrum Wrocławia przez cały dzień. Nie tylko w wyznaczonych oknach czasowych, jak to ma miejsce dzisiaj. Dzięki temu rozwiązaniu, przedsiębiorstwa kurierskie będą mogły o dowolnej porze dostarczyć wszystkie przesyłki do wyznaczonego miejsca na terenie parkingu NFM. Następnie, kurierzy będą je rozwozić za pomocą rowerów towarowych do odbiorców w ciągu dnia. Co ciekawe, z mikrocentrum przeładunkowego skorzysta również duży dystrybutor żywności, który bezpośrednio z samochodu typu chłodnia będzie dostarczał artykuły spożywcze do sklepów i restauracji, używając specjalistycznych rowerów towarowych
dodaje Maja Kiba-Janiak, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Czy nowa propozycja może doprowadzić do wyższych cen usług dostawczych?
Nowa propozycja nie powinna prowadzić do wzrostu cen usług dostawczych. Wręcz przeciwnie, może przyczynić się do obniżenia kosztów dostawy dzięki redukcji czasu i odległości potrzebnych na znalezienie miejsca parkingowego.
Idea mikrocentrum przeładunkowego na terenie parkingu NFM zainspirowana została projektem, który od ponad dziesięciu lat z powodzeniem funkcjonuje w Sydney. Z badań przeprowadzonych przez koordynatora tego projektu w Australii wynika, że korzystają na nim nie tylko przedsiębiorstwa kurierskie, które osiągają korzyści finansowe. Korzystają także mieszkańcy, dzięki redukcji emisji CO2. Firmy kurierskie, które nie skorzystały z tego rozwiązania, obecnie tracą średnio ok. 20 minut na znalezienie miejsca parkingowego, a średnia odległość od strefy postoju do miejsca dostarczenia ładunku wynosi około 623 metrów. Dlatego wprowadzenie mikrocentrum przeładunkowego w ramach dostaw ostatniej mili nie powinno prowadzić do wzrostu cen usług dostawczych. Wręcz przeciwnie, może to przyczynić się do obniżenia kosztów dostawy
powiedziała Maja Kiba-Janiak, dyrektor Centrum Kompetencyjnego Logistyki Miejskiej.
Każdy mikrohub jest trochę inny!
Zarówno Marta Cudziło jak i Maja Kiba-Janiak zgodnie podkreślają, że poznański mikrohub przeładunkowy rozwijany i testowany w projekcie GRETA i mikrocentrum we Wrocławiu to podobne, aczkolwiek różne koncepcje. Obie powstały kilka lat temu i ewoluują w miarę potrzeb rynku oraz prowadzonych badań z firmami. Okazuje się bowiem, że koncepcja przeładunku paczek na rowery może być realizowana w różnych wariantach. W zasadzie każdy projekt tego pokroju będzie inny, bo projektowany podług potrzeb danej firmy lub grup firm oraz możliwości dostępnej infrastruktury. Obydwa wspomniane tu projekty są warte uwagi i upowszechniania.
W ramach projektu GRETA przedmiotem testu będzie jedna wolnostojąca instalacja. Mikrohub przeładunkowy zlokalizowany w bezpośrednim sąsiedztwie ścisłego centrum miasta, w lokalizacji umożliwiającej swobodną realizację operacji przeładunku, przechowywanie rowerów cargo oraz łatwy dostęp do odpowiedniej infrastruktury drogowej. Test realizowany w ramach projektu jest pierwszym krokiem w definiowaniu docelowej funkcjonalności tego typu rozwiązań.
We Wrocławiu sześć przedsiębiorstw kurierskich i jeden dystrybutor żywności będzie korzystać z istniejącej już infrastruktury parkingowej. To odmienne projekty, mimo że u podstawy mają ten sam cel – optymalizację dostaw e-commerce i zapewnienie ich zgodności z koncepcją zrównoważonego rozwoju.
Najważniejsze są testy!
Ekspertki Cudziło i Kiba-Janiak zgodnie twierdzą też, że mimo potencjału mikrohubów do optymalizacji dostaw ostatniej mili, kluczowe jest tutaj właściwe zrozumienie wspólnego, wyższego celu i dokonanie testowych wdrożeń, które pozwolą udoskonalić te rozwiązania oraz zapewnić ich maksymalną i zrównoważoną efektywność. Niewykluczone, że w najbliższym czasie usłyszymy o kolejnych inicjatywach tego typu. Każda z tego typu inicjatyw powinna być oparta na zintegrowanej współpracy przedstawicieli miast i niezależnych operatorów KEP, którym przyświecać będą wyższe cele ekologiczne, nie tylko czysto biznesowe.
Pilotażowe wdrożenia w Poznaniu czy Wrocławiu pomogą odpowiedzieć na pytanie czy efektywność środowiskowa miejskich mikrohubów przeładunkowych pójdzie w parze z efektywnością ekonomiczną i społeczną. Pamiętać bowiem należy, że przeładunek paczek na rowery może wpływać na terminowość dostaw, ich wydajność a finalnie koszty dostaw, szczególnie biorąc pod uwagę, że dostawa rowerowa nie uwzględnia przesyłek wielkogabarytowych. Bardzo istotnym elementem jest tutaj również lokalizacja mikrohubu, ponieważ operacje w nim realizowane nie mogą zakłócać spokoju okolicznych mieszkańców, ani zaburzać dotychczasowego ruchu osób czy pojazdów realizowanego w danej lokalizacji. Ważne jest również perspektywiczne spojrzenie na takie rozwiązania i uwzględnienie w ich wdrażaniu skalowalności i docelowego współdzielenia infrastruktury przeładunkowej przez niezależnych operatorów
podsumowuje Marta Cudziło z Centrum Logistyki i Nowoczesnych Technologii w Łukasiewicz PIT.
Regulacje dotyczące stref niskiej emisji
Wprowadzenie stref niskiej emisji wymaga ustanowienia nowych regulacji dotyczących rodzajów pojazdów dopuszczonych do wjazdu. Firmy muszą dostosować swoje floty do pojazdów spełniających wymagania niskoemisyjne. W kontekście wrocławskiego rozwiązania, firmy logistyczne i transportowe będą musiały zoptymalizować swoje procesy związanymi z dostawami do mikrocentrum oraz dalszą dystrybucję przesyłek. Dostawy będą realizowane tylko do mikrocentrum przeładunkowego, co zmniejszy ruch w centrum miasta. Zmniejszy też możliwości przewozu towarów. Firmy będą zmuszone inwestować w nowe technologie i ekologiczne pojazdy.
Ale o tym pisaliśmy w artykule: Konsekwencje stref czystego transportu dla przewoźników
Ewentualnie podejmą się współpracy z firmami oferującymi niskoemisyjne środki transportu, jak choćby rowery cargo. Rowery towarowe są skutecznym narzędziem do obniżenia emisji podczas dostaw paczek. Jednakże są ograniczone pod kątem transportu dużych przesyłek czy w trakcie złych warunków pogodowych.
Prawa do parkowania i rozładunku
Konieczne będzie ustanowienie nowych zasad i miejsc do parkowania oraz rozładunku. Lokalne władze będą musiały opracować i wdrożyć nowe przepisy regulujące te kwestie. Może to wiązać się z instalacją kamer monitorujących, systemów GPS w pojazdach oraz częstymi kontrolami.
Quo Vadis polska logistyko?
Zmiany wprowadzone w systemie dostaw kurierskich w centrum Wrocławia mogą być zwiastunem szeroko zakrojonych transformacji w polskiej logistyce miejskiej. Nie jesteśmy tym zaskoczeni. Raport „Logistyka E-commerce. Gdzie jesteśmy a gdzie chcemy być?” podkreśla znaczenie zrównoważonego rozwoju w logistyce e-commerce.
Zielona logistyka coraz mocniejsza
Wprowadzenie mikrohubów i rowerów cargo ma kluczowe znaczenie dla optymalizacji ekologicznej. Eksperci w naszym raporcie wskazują, że takie rozwiązania mogą znacząco zmniejszyć emisję CO2 i poprawić efektywność dostaw w miastach. Dzięki nowym rozwiązaniom możliwe jest zminimalizowanie wpływu transportu na środowisko i jednocześnie zwiększenie szybkości i efektywności dostaw. W rezultacie operatorzy KEP sukcesywnie inwestują w transport zeroemisyjny. Duże firmy, takie jak GLS, DHL Express, DPD czy InPost, zwiększają liczbę elektrycznych aut dostawczych w swoich flotach.
Regulacje i wsparcie dla innowacji
Zmiany prawne, takie jak wprowadzenie stref niskiej emisji i nowe regulacje dotyczące parkowania i rozładunku, pokazują, że władze miejskie będą aktywnie wspierać innowacyjne rozwiązania logistyczne. To oznacza, że przyszłość polskiej logistyki będzie kształtowana przez ścisłą współpracę między władzami, firmami transportowymi i naukowcami, co może przyczynić się do szybszego wdrażania nowych technologii.
Optymalizacja ostatniej mili
Optymalizacja dostaw na ostatniej mili, jak to ma miejsce we Wrocławiu, będzie kluczowym elementem przyszłości logistyki. Może znacznie zmniejszyć koszty i czas dostaw. Taki model jak widać jest już wzorem dla miast w Polsce, które borykają się z problemami związanymi z gęstym ruchem i zanieczyszczeniami.
W ramach optymalizacji warto podkreślić rosnące inwestycje w technologię. Przyszłość logistyki w Polsce będzie związana z cyfryzacją i automatyzacją procesów logistycznych.
Zwiększenie efektywności i współpracy
Przyszłość polskiej logistyki miejskiej będzie również polegać na lepszej współpracy między różnymi graczami na rynku. Integracja systemów logistycznych i stworzenie wspólnych platform do zarządzania dostawami może zwiększyć efektywność całego procesu. Takie podejście może prowadzić do znaczących oszczędności kosztów i poprawy jakości usług logistycznych.
Zmiana definicji frachtu
Definicja frachtu w kontekście prawnym odnosi się do opłaty za przewóz towarów, regulowanej przez przepisy prawa, takie jak Kodeks Cywilny. W kontekście biznesowym fracht obejmuje zwykle wszystkie koszty związane z transportem, takie jak opłaty za załadunek, rozładunek, ubezpieczenie i magazynowanie. Na giełdach transportowych, jak Trans.eu czy TimoCom, definicja ta jest elastyczna i dostosowana do potrzeb rynkowych. Zrodziła się zatem pilna potrzeba rozbudowy definicji frachtów o nowe wielkości pojazdów i typy zabudów.
Podsumowanie
Decyzja o zmianie systemu dostaw kurierskich w centrum Wrocławia może przynieść miastu korzyści ekologiczne, społeczne i ekonomiczne. Zmniejszenie liczby pojazdów spalinowych w mieście przyczyni się do redukcji emisji CO2 i poprawy jakości powietrza. Nowe rozwiązania logistyczne mogą także zwiększyć efektywność dostaw i zadowolenie klientów. Wprowadzenie mikrocentrum przeładunkowego może stać się wzorem dla innych miast w Polsce. Rynek powinien bacznie obserwować podobne projekty oraz wyciągać wnioski z prowadzonych badań w ich zakresie.
Przyszłość logistyki miejskiej rysuje się obiecująco, ale nie jest wolna od zagrożeń. Dlatego cieszy nas współpraca międzysektorowa. Władze miejskie, firmy kurierskie i naukowcy, wspólnie dążą do stworzenia bardziej przyjaznego i zrównoważonego środowiska miejskiego. Z przyjemnością obserwujemy takie inicjatywy
mówi Anna Majowicz, dyrektor operacyjna PITD.
